Hersenonderzoeker Nikos Logothetis (afb: der Spiegel)

De Griekse hersen-onderzoeker Nikos Logothetis (69) verhuist na een conflict over de behandeling van proefdieren (makaken en andere apen) van het Max Planckinstituut voor biologische cybernetica van Duitsland (waarschijnlijk) eind dit jaar naar het Centrum voor Primaatonderzoek in Sjanghai. De neurowetenschapper zegt daar vrijer te zijn om zijn onderzoek aan apen uit te voeren. Andere onderzoekers van het instituut in Duitsland, waar hij directeur was, zullen hem naar zijn zeggen volgen.
In China krijgt Logothetis de beschikking over 6000 primaten. “Wetenschappelijk gezien is dat onvoorstelbaar. Ze hebben daar uitstekende groepen die werken met CRISPR en gentechnologie en de acceptatie van primaatonderzoek is daar bij zowel overheid als publiek veel hoger dan in Europa. Zij begrijpen dat geen ander brein (dan van apen; as), behalve het menselijke, ons helpt bij vooruitgang.”

Volgens Logothetis, die zich bezighoudt met visuele perceptie, kreeg hij geen steun van het Max Planckinstituut in zijn conflict met dierenrechtenactivisten. Hij kwam in 1996 bij dat instituut terecht en werkte voornamelijk met makaken. Die kregen elektrodes in hun hersens geïmplanteerd. In 2014 vertoonde de Duitse tv een film van een dierenactivist die zich als onderzoeksmedewerker had laten inhuren. De dieren zouden worden mishandeld. Logothetis en medewerkers ontkenden en zeiden dat de getoonde beelden van, onder meer, een lamme en brakende aap misleidend waren en in scene gezet.
De film leidde tot een officieel onderzoek. De onderzoeker kreeg ook doodsbedreigingen. In 2015 kondigde hij aan niet langer meer met makaken te werken maar met muizen. Aanvankelijk leek het of het onderzoek Logothetis en de zijnen niets onreglementairs gedaan hadden, maar in 2017 meldde de aanklager in Tübingen dat hij en/of zijn medewerkers te lang hadden gewacht met het uit hun lijden verlossen van zieke apen. Daarna werd Logothetis door het Max Planckinstituut ontheven van de verantwoordelijkheid voor het dieronderzoek in het lab.
In december 2018 werd alle aanklachten opgeheven en kreeg Logothetis zijn ingenomen bevoegdheden weer terug. Het Max Planckinstituut kreeg de wind van voren van veel collega’s van de Griekse hersenonderzoeker over hoe dat instituut met de neurowetenschapper was omgesprongen.

Uittocht

Al sinds 2018 had de onderzoeker, samen met collega’s, verschillende malen contact met het Chinese centrum. Logothetis stelt dat alle vijf groepsleiders meegaan naar China. Ook andere internationale onderzoekers zouden er over denken naar China te verkassen. De directeur van het Chinese instituut Mu-Ming Poo stelt dat zijn instituut geen plaats heeft voor zoveel nieuwe onderzoekers, maar dat als de uitbreiding van het centrum over twee jaar gereed is er meer mogelijk is. Hij hoopt dat het centrum voor neurobiologisch onderzoek aan primaten in Sjanghai zo toonaangevend wordt als CERN voor het deeltjesonderzoek.

Het Max Planckinstituut zegt dat het deze zomer van de plannen van de onderzoeker heeft gehoord, maar nog niets van hem persoonlijk over het wanneer. Logothetis is al 69, een leeftijd waarop Max Planckonderzoekers normaal met pensioen zijn. De Griek had nog een contract gekregen tot 2022. Instituutsdirecteuren wordt gevraagd in de aanloop naar hun pensioen hun staf in te krimpen om zo de overgang naar een opvolger te vergemakkelijken (een MP-instituut heeft meer dan een directeur).
Volgens Logothetis heeft dit allemaal niks met leeftijd te maken. “Ik had nog jaren kunnen werken als emeritus.” De mogelijkheden in China en de frustraties opgedaan in Tübingen hebben hem dit besluit doen nemen. Eind dit jaar, begin volgend jaar gaat Logothetis in Sjanghai aan de slag.

Bron: Science, der Spiegel