De negen actieve deelkantelpunten en hun onderlinge verband (afb: Nature)

De klimaatverandering is geen lineair proces. Voorbij een bepaald kantelpunt zal het, naar verwachting, duizenden jaren duren alvorens die verandering kan worden ’teruggedraaid’. Meer dan de helft van de tien jaar vastgestelde deelkantelpunten is volgens onderzoekers nu al actief. Die situatie bedreigt het regenwoud in de Amazone en de ijslagen op de Zuidpool en op Groenland. Die cascade van veranderingen bedreigt zelfs het voortbestaan van de mensheid, stellen de onderzoekers.
Er komt steeds meer bewijs dat die gebeurtenissen veel meer verband met elkaar hebben dan eerder aangenomen, waardoor er op een gegeven moment een domino-effect optreedt. Onderzoekers waarschuwen dat in het ergste geval voor een ‘minder leefbare aarde’ het gevolg zal zijn. “Het betekent dat we niet langer kunnen wachten en toekijken”, zegt Tim Lenton van de universiteit van Exeter. “Het is een noodsituatie.” Volgens medeonderzoeker Johan Rockström van het instituut voor klimaatonderzoek in Potsdam (D) is die noodsituatie niet alleen een gevolg van menselijk handelen. “De wetenschap schrijdt ook voort. We hebben de gevolgen van onomkeerbare veranderingen onderschat, waar de planeet de aardopwarming versterkt. Dat zien we nu al gebeuren, bij 1°C stijging. Wetenschappelijk is dat een sterk bewijs voor het uitroepen van de noodtoestand die er voor moet zorgen dat de wereld actie onderneemt om een stabiele planeet te behouden.”

Kantelpuntrisico’s

De kantelpuntrisico’s zijn nu veel hoger dan eerder geschat. De urgentie is een ander punt dat telt voor de noodsituatie. Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat we de fossiele brandstoffen voor 2050 de wereld uit hebben, terwijl we al op een opwarming van 1,1°C zitten en de aarde in 2040 waarschijnlijk 1,5°C warmer zal zijn dan in de voorindustriële periode.
De negen actieve deelkantelpunten zijn:
Het zeeijs op de Noordpool, de ijslaag op Groenland, noordelijke bosgebieden, permafrost, de warme golfstroom, het Amazoons regenwoud, de warmwaterkoralen, West-Antarctische ijsvelden en het ijs in delen van Oost-Antarctica. Als de ijslagen op Groenland, het westelijk deel van Antarctica en een deel van Oost-Antarctica helemaal smelten, dan stijgt de zeespiegel onomkeerbaar tot 10 m. Het terugdringen van de emissies vertraagt dat proces waardoor er meer tijd is mensen in lage delen van de wereld te verkassen.
De regenwouden, permafrost en noordelijke bossen zijn voorbeelden van deelkantelpunten dat als die gepasseerd zijn er nog veel meer broeikasgas in de atmosfeer terechtkomt en daarmee de aardopwarming versterkt. De huidige klimaatdoelstellingen die er op zijn gericht de aardopwarming onder de 2°C te houden zullen, als ze gehaald worden, leiden tot een opwarming van 3°C, stellen de onderzoekers.

Hoewel de ontwikkeling van de deelkantelpunten moeilijk is te voorspellen durven de onderzoekers toch wel te stellen dat de huidige situatie en het gebrek aan actie een bedreiging is voor het voortbestaan van de mensheid. Daar helpt geen kosten/bate-analyse. We zullen onze benadering van het klimaatprobleem moeten veranderen, vinden de onderzoekers.

Lenton: “Misschien zijn we de drempel voor een cascade aan onderling verbonden deelkantelpunten al gepasseerd. We kunnen nog wel de snelheid waarmee dat gebeurt – en daarmee het risico – verminderen door de uitstoot te verminderen.” De temperaturen hebben op aarde in de loop van miljoenen natuurlijk altijd wel gefluctueerd maar de mens heeft die klimaatverandering in de hoogste versnelling gezet, vinden de onderzoekers.

Bron: EurekAlert