De acetylcholinereceptor, ook wel nicotinereceptor genoemd, van opzij en van boven: afb: Pasteurinstutuut)

Mijn schoonmoeder zei het zeker 20 jaar geleden al: een à twee sigaretten per dag helpt/helpen te voorkomen dat je de ziekte van Alzheimer krijgt. Zijn deed daar geen onderzoek naar en zal het wel ergens gelezen hebben. Dus nieuw kan het niet zijn dat onderzoekers ontdekten dat nicotinereceptoren (eigenlijk acetylcholinereceptoren) iets kunnen betekenen in de strijd tegen die hersenziekte.
Verschillende studies zouden al hebben aangetoond dat nicotine het geheugen stimuleert. Onderzoekers van het Pasteurinstituut in Frankrijk zijn eens gaan onderzoeken hoe die nicotine/acetylcholinereceptoren in de hippocampus er uit zien. De hippocampus is belangrijk voor de geheugenfunctie van de hersens. Ze gebruikten daarbij muisjes die waren voorzien van de ziekte van Alzheimer.
Ze kwamen erachter dat een deel van die receptoren, de β2-sectie, belangrijk is in dit verband. Als β2 werd geblokkeerd dan ging het geheugen van de Alzheiemermuisjes niet achteruit zoals bij de ziekte van Alzheimer gewoonlijk gebeurt.
De ziekte wordt gekenmerkt door twee ontsporingen: de beta-amyloïde-plaques en de tau-knopen. Beta-amyloïde is een eiwit dat normaal voorkomt in de hersens, maar, door welke omstandigheden is nog onbekend, in de loop der jaren ophoopt in de hersens. Die ophopingen (plaques) zijn giftig voor de hersencellen. Ook de zogeheten neurofibrillaire aantasting door de vorming van tau-knopen leidt tot celdood.
Het lijkt er op dat als de plaques in de hersens verschijnen, de geheugenfunctie van de patiënten al behoorlijk en onomkeerbaar achteruit is gedaan. Doel van huidig onderzoek is dan ook om beta-amyloïde te onderzoeken als het nog oplosbaar is. Dit Franse onderzoek, onder leiding van Uwe Maskos, had als doel de toxische effecten te bekijken van de beta-amyloïde in de hippocampus en de rol van de nicotinereceptor in dat hersendeel(tje).

De nicotine-receptoren, of eigenlijk acetylcholinereceptoren, bevinden zich in het celmembraan en zijn gevoelig voor neurotransmitters (signaalstoffen; acetylcholine is zo’n stof). Ze vormen een poort voor de informatieuitwisseling tussen het binnenste en het buitenste van de cel. Deze receptoren vervullen een aantal functies in het zenuwstelsel, zoals bij de besturing van bewuste bewegingen, het geheugen, aandacht, slaap, pijn en angst. Ook nicotine heeft effect op die receptoren.

Negen genen

Negen genen coderen voor delen van de receptor in de hippocampus en vier van die secties zijn belangrijk voor de functie daarvan (β2 2x, α2, α4 and α5). De onderzoekers zijn nog bezig om de precieze samenstelling te achterhalen, zodat er medicijnen zijn te ontwikkelen die op die secties aangrijpen.
Ze besloten zich te richten op de rol β2 in de receptor. Dus ‘maakten’ ze muisjes, waarbij β2 was geblokkeerd. Proeven met deze ‘geblokkeerde’ muisjes met Alzheimer leerden dat ze geen last hadden van de toxische effecten van beta-amyloïde (nooit geweten dat dat eiwit op zich giftig zou zijn) en niet de geestelijke achteruitgang vertoonden die bij Alzheimer gewoonlijk optreedt. Dat zou bewijzen dat de β2-sectie van de receptor het doelwit is van oplosbaar beta-amyloïde. Daar concludeer ik dus weer uit dat volgens de onderzoekers beta-amyloide de geheugenfunctie aantast nog voor er plaques gevormd worden.

Maskos: “Dit nieuwe therapeutische doelwit stelt ons in staat moleculen te testen die β2 blokkeren. We zoeken naar een stof als nicotine, die niet de schadelijke eigenschappen heeft daarvan.” De onderzoekers of, waarschijnlijker, hun instituut hebben/heeft maar meteen octrooi aangevraagd op de ontdekking.

Bron: EurekAlert