We horen vele geluiden, maar de meeste zullen we niet verwarren met spraak. Misschien hebben we bij sommige dieren wel de neiging (“Die kat praat met mij”), maar vaak gaat het dan om een gek of een wijze van spreken. Als je er even over nadenkt is het toch uiterst vreemd dat we een reeks geluiden als spraak herkennen, die voor ons mensen van welhaast fundamentele betekenis is. Stel je de mens eens voor zonder spraak. Hoe werkt zoiets? Het lijkt er op dat Nima Mesgarani van de universiteit van Californië enig nieuw licht op de zaak heeft kunnen werpen. In een bepaald hersendeel, de bovenste temporale gyrus, hebben hersencellen zich gespecialiseerd in de waarneming en decodering van het samenstel van geluiden en klanken die we spraak noemen. Of eigenlijk zijn het alleen nog maar ‘letters’.
Het was al bekend dat de bovenste temporale gyrus, onderdeel van de temporale kwab in de hersens, een centrale rol speelt bij spraak(begrip). De gyrus wordt alleen door wat wij spraak noemen geactiveerd en niet door andere geluiden, zo was al gebleken. Beschadiging van dit deel van de hersens kan leiden tot problemen met het interpreteren van spraak, maar veel meer was er niet bekend. Mesgarani en zijn medewerkers hebben die kennis weer ietsje verder gebracht.
Ze maakten bij hun onderzoek gebruik van zes lijders aan de vallende ziekte. Die hadden in verband met hun ziekte elektrodes in hun hersens laten implanteren, die de activiteiten van de gyrus zeer nauwkeurig kunnen vastleggen (daar waren ze niet voor bedoeld). Deze proefpersonen kregen teksten te horen van 500 Engelse zinnen, die door 400 verschillende mensen werden uitgesproken. In de bovenste temporale gyrus vuurden de hersencellen, ten teken dat ze aan het werk waren. Die signalen werden met behulp van een computer geanalyseerd.
Dat rekenwerk deed het vermoeden rijzen dat sommige delen zich hadden gespecialiseerd in bepaalde klankelementen in de spraak. Sommige cellen reageerden op klinkers, sommige op medeklinkers en andere waren gevoelige voor veranderingen in toonhoogte. De onderzoekers zagen ook dat bepaalde delen reageerden op bepaalde klanken. Bepaalde celgroepen zijn kennelijk gevoelig voor bepaalde klanken, zoiets als dat een bepaald deel van een letterkast altijd een a bevat.

Hoe dat verhaal vervolgens verder gaat is nog volstrekt duister, want uiteindelijk hebben we het hier alleen over een soort letterherkenning. Die letters (klanken) moeten dan nog eens worden gegroepeerd (hoe?) en aan die lettergroeperingen (woorden) en die groeperingen van lettergroeperingen (zinnen) moet dan nog eens een betekenis worden gegeven. Gebeurt dat ook in de bovenste temporale gyrus? Zoals ik zei: we zijn nog maar bij het a, b, c

Bron: bdw