Het verschil in celleeftijd in de alvleesklier (afb: Salk-instituut)

Er zit vast een logica achter het systeem in ons lichaam van celvernieuwing. In sommige delen van ons lichaam worden constant nieuwe cellen aangemaakt, maar in cruciale organen als hersens en hart nauwelijks of niet. Nu blijkt dat ook elders in ons lichaam weefsels zijn waar de cellen het lang uithouden zoals in de bloedvatwanden, alvleesklier en lever. In deze organen vind je cellen van allerlei leeftijden, zo blijkt.
Onze huidcellen vernieuwen zich elke zeven jaar, bloedcellen worden constant aangemaakt. Onze lijf is constant in verbouwing (op enkele uitzonderingen na), zo was het beeld. Rafael Arrojo e Drigo– van het Amerikaanse Salk-instituut van de universiteit van Californië in San Diego (UCSD) wilden eens onderzoeken hoe oud cellen kunnen worden in de diverse weefsels en organen is ons lichaam.
Zoals vaker zijn muisjes weer het slachtoffer van die nieuwsgierigheid. De diertjes kregen kregen voer waar de stikstofisotoop ¹⁵N aan was toegevoegd. Dat isotoop wordt gewoon als stikstof beschouwd en opgenomen in de eiwitten die in een cel gevormd worden. Zo is te volgen welke cellen nieuw zijn en welke niet. Met een speciale beeldtechniek (MIMS-EM) konden de met het isotoop gemarkeerde cellen in het weefsel zichtbaar gemaakt worden.
Hersencellen heb je vanaf je geboorte, voornamelijk, dus dat zijn de referentiecellen. Zoals verwacht konden de onderzoekers vaststellen dat die zich niet hadden gedeeld. Ze waren zo oud als de muis zelf. Vervolgens bekeken de onderzoekers cellen van andere weefsels en organen. “Dankzij een bepaalde beeldtechniek kunnen we nu de ouderdom van cellen en hun supramoleculaire complexen beter bepalen dan vroeger, zegt medeonderzoeker Mark Ellisman van de UCSD.
“We stelden tot onze verrassing vast dat een deel van de fibroblasten (bindweefselcellen; as) en endotheelcellen (bloedwandcelle; as), waarvan de deelactiviteit bekend is, in volwassendom niet meer delen”, schrijven de onderzoekers. Een deel van die ‘delende’ cellen kan dus net zo oud zijn als hersencellen. Ook in de alvleesklier ontdekten Arrojo e Drigo en de zijnen dat een deel van de cellen oud waren. Vooral op de eilandjes van Langerhans, waar dat orgaan insuline produceert, zagen de onderzoekers oude cellen naast jonge cellen.

Lever

Ook in de lever stuitten ze op opmerkelijke zaken. Dat orgaan vernieuwt en herstelt zich voortdurend, was het idee. Daarom dachten de onderzoekers daar vooral jonge cellen aan te treffen, maar de meeste levercellen bleken zo oud als de neuronen. De grote meerheid van de levercellen had zich nog nooit gedeeld. Alleen bloedvatcellen en groepen levercellen vernieuwden zich.
Dit leeftijdsmozaïcisme vonden de onderzoekers niet alleen in cellen in organen en weefsels, maar ook de macromoleculen hadden een verschillende leeftijd. Zo hadden oude levercellen jonge, vaak aangemaakte eiwitten, terwijl neuronen en betacellen in de alvleesklier eiwitten van verschillende leeftijden bevatten.

Zo’n leeftijdsmozaïek in cellen verklaren de onderzoekers dan maar meteen het nieuwe normaal. “Dat betekent dat de complexiteit in cellen nog groter is dan we tot nu toe hadden aangenomen”, stelt Martin Hetzer van het Salk-instituut. “Dat heeft ook gevolgen voor het verouderen van organen als hersens, hart of alvleesklier.”

Bron: bdw