Tussen 1970 en 2012 is de wildstand in meren en rivieren over de hele wereld sterk achteruit gegaan. Vooral de grotere zoetwatervissen worden in hun voortbestaan bedreigd. In die periode zou 88% van de grotere zoetwaterbewoners zijn verdwenen. Daar zou vooral de bouw van stuwdammen verantwoordelijk voor zijn. Er komen steeds meer aanwijzingen dat witte steenkool niet zo goed voor het milieu is en vooral niet voor de in de afgedamde rivieren levende fauna.

Het ziet er naar uit dat onze planeet afstevent op de zesde massaextinctie, de eerste door mensen veroorzaakte. Overal in de wereld gaat de flora en fauna achteruit met uitzondering van de diersoort mens. Slechts 1% van alle wateroppervlak op aarde is zoet water, maar daar wonen wel eenderde van de gewervelden en de helft van alles vissoorten. Volgens de Rode Lijst van de IUCN wordt zo’n derde van die zoetwaterbewoners bedreigd met uitsterving.
Onderzoekers van het Duits Leibnizinstituut voor zoetwaterfauna hebben geprobeerd de zogeheten megafauna in zoet water te inventariseren. Dan gaat het om zoetwaterbewoners van meer dan 30 kg  zoals zoetwaterdolfijnen, bevers, reuzenschildpadden en krokodillen en steuren. Daarbij verzamelden ze gegevens van 126 soorten van grote zoetwaterdieren over de hele wereld en van de verspreiding van 44 soorten in de VS en Europa.

88%

Uit die gegevens bleek dat tussen 1970 en 2012 de megafauna met 88% is teruggelopen. Dat is twee keer sneller dan andere dieren op land en in oceanen. Uiteraard noemen de onderzoekers de resultaten alarmerend. “Ze bevestigen de vrees van wetenschappers over de biodiversiteit in zoet water.”
Indomaleisië, het Noordpoolgebied, Zuid- en Zuidwest-Azië (met het zuiden van China) zijn de ergst getroffen gebieden. Daarnaast is ook de toestand in Europa en Noord-Afrika en een groot deel van overig Azië ernstig. Slachtoffers zijn vooral grote vissen als steur, zalmachtigen en de reuzenmeerval, waarvan het (geschatte) aantal met 92% terugliep, gevolgd door de reptielen (-72%).

Oorzaak is volgens de onderzoekers vooral de opwekking van elektriciteit met behulp van stuwmeren (en de daarmee onvermijdelijke dammen). Hoofdauteur Fengzhi He noemt in een aparte verklaring cijfers: “Hoewel grote rivieren over de hele wereld al erg gefragmenteerd zijn er nog 3700 grote dammen voorzien of in aanbouw. 800 van die dammen zouden moeten komen in diversiteitszones voor megafauna in het Amazonegebied, de Congo, Mekong en de Ganges.” Grote zoetwaterdieren zijn vooral extra kwetsbaar doordat die afhankelijk zijn van een specifiek leefgebied, relatief veel tijd nodig hebben om geslachtsrijp te worden en maar weinig nageslacht voortbrengen.

Ondanks al dit droeve nieuws schijnen sommige beschermings- en uitzetacties toch vruchten te hebben afgeworpen. In de VS is de toestand van dertien soorten gestabiliseerd of groeien de aantallen zelfs zoals die van de groene steur en de Canadese bever. In de Mekongdelta is de Irrawaddydolfijn in aantal gegroeid en in Europa is de bever op diverse plaatsen geherintroduceerd. Het Leibnizinstuut wil zelf twee steursoorten opnieuw uitzetten: de Europese en de Atalantische variant.

Bron: Futura-Sciences