Denisova-schedel zoals Carmel et. al die hebben ‘berekend’ (afb: Carmel et.al.)
Tot voor kort was het enige wat onderzoekers wisten van de geheimzinnige Denisova-mens afkomstig van oud DNA dat was aangetroffen in een vingerkootje en in drie kiezen die in een grot in het Altaigebergte in Siberië waren gevonden. Nu hebben onderzoekers op basis van dat DNA-materiaal uit het kootje een portret van het meisje gemaakt dat ooit bij dat kootje hoorde. Niet iedereen is enthousiast over het resultaat. De gebruikte methode zou niet deugen.
Denisovanen zouden, net als de eveneens uitgestorven Neanderthalers, een mensensoort zijn geweest die ooit ook gezamenlijk nakomelingen zouden hebben gehad. Sommige mensen in Austraalazië hebben restanten Denisova-DNA in hun erfgoed, maar verder weten we erg weinig van de Denisova-mens. Liran Carmel van de Hebreeuwse universiteit in Jeruzalem en medeonderzoekers hebben nu aan de hand van het gevonden erfelijke materiaal een portret gemaakt van een Denisova-meisje. “Onze reconstructie is algemeen. We hebben een beeld gemaakt van een gezicht van een mensensoort, niet van een individu.”
Al lang proberen wetenschappers een relatie te leggen tussen DNA en uiterlijk. Dat zou erg handig zijn bij het opsporen van misdadigers wanneer je alleen maar zijnhaar DNA hebt. Hoe je er uit ziet hangt echter af van duizenden varianten in de gensequenties, waarvan elke afwijking een kleine invloed heeft op hoe de bijbehorende persoon er uit ziet. “Op het ogenblik kan er aan de hand van DNA nog weinig gezegd worden over botvormen”, zegt John Hawks van de universiteit van Wisconsin-Madison in de VS.
Genexpressie
Carmel en de zijnen hebben echter niet gekeken naar de opbouw van de genen, maar naar de expressie daarvan: de activiteit van een gen in een cel. Die genexpressie valt onder meer af te lezen aan de aanwezigheid van methylgroepen aan een gensequentie.
De onderzoekers vergeleken het expressiepatroon (welke genen zijn actief en welke niet) met dat van de moderne mens en van chimpansees. Daaruit kwam naar voren dat duizenden Denisovagenen een andere activiteit hadden dan bij de apen en moderne mensen.
Het Denisova-meisje. Een wilde gok volgens sommige wetenschappers (afb: Mayaan Harel)
Vervolgens probeerden de onderzoekers vast te stellen welke veranderingen het meest effect hebben op de botvormen. Die kennis komt dan van mutaties bij mensen van deze genen. Daaruit destilleerden ze ideeën over de verschillen tussen de Denisova-botten en die van de moderne mensen en chimpansees. Carmel: “Die methode vertelt ons alleen hoe botten veranderen, maar niet hoeveel.”
Zo zouden Denisovanen brede kaken hebben zoals Neanderthalers, maar hoeveel breder weten de onderzoekers niet. Carmels collega Sheela Athreya van de universiteit van Texas stelt dat ze geen idee heeft hoe individuën er hebben uitgezien. “Het is allemaal gebaseerd op zo veel aannames dat mijn hoofd er van duizelt.” Er is ook geen manier om te controleren of Carmel c.s. een beetje in de buurt komen. Nadat de onderzoekers hun artikel hadden ingeleverd bleek dat een in 1980 ontdekt kaakbeen ook van een Denisova-mens afkomstig is. Volgens Carmel komt die aardig overeen met de voorspellingen van zijn onderzoeksgroep.
De onderzoekers zouden hun methode getoetst hebben aan botten van Neanderthalers, maar Charles Roseman van de universiteit van Illinois stelt dat hun methode de meeste verschillen mist. Hawks is het daarmee eens. “Het resultaat lijkt erg overtuigend, maar is het in feite niet. Het bestuderen van de methylering (genexpressie; as) is een veelbelovende richting, maar we hebben nog een lange weg te gaan om te begrijpen hoe verschillen in methylering zich vertalen in verschillen in het skelet.”
Bron: New Scientist