De Duitse onderzoeks-financier DFG heeft maatregelen genomen tegen de prominente Duitse neuroweten-schapper Niels Birbaumer op verdenking van ‘wetenschappelijk wangedrag’. Birbaumer zelf vindt dat hem niets te verwijten valt en blijft achter de publicaties staan. Ook medeonderzoeker Ujwal Chaudhary is voor dit vergrijp gestraft door DFG.

De neurowetenschapper zegt een techniek ontwikkeld te hebben waarmee sommige gedachten van verlamde mensen zouden kunnen worden gelezen. Volgens een onderzoek van de DFG zouden de gegevens in twee artikelen van Birbaumer onvolledig zijn geweest en zou de wetenschappelijke analyse niet deugen. Daarmee werd niet gezegd dat de onderzoeksopzet niet deugde.
Dat heeft er toe geleid dat de DFG de onderzoeker voorlopig in de ban heeft gedaan. Hij komt de eerste vijf jaar (hij is 74) niet in aanmerking voor DFG-geld en mag dan ook geen beoordelaar zijn voor de organisatie. De DFG heeft ook voorgesteld de twee artikelen in PLoS Biologie (het oorspronelijke en het verweer) terug te trekken. De onderzoeker zal ook het geld dat de DFG hem heeft toegekend moeten terugbetalen.

Beklaagde ontkent

Birbaumer erkent tegenover Nature dat hij er kennelijk niet in geslaagd is de DFG te overtuigen. Hij kon verder geen commentaar leveren aangezien had de bijzonderheden nog niet ter beschikking had. Hij blijft echter achter de conclusie staan in de artikelen dat het mogelijk is met volledig verlamde patiënten te communiceren door een computeranalyse van de bloedstroom en van hersenstromen.

DFG heeft ook eerste auteur Ujwal Chaudhary, lid van de onderzoeksgroep van Birbaumer aan de universiteit van Tübingen en ook bij het Zwitserse Wysscentrum, beticht van wetenschappelijk wangedrag. De straf van DFG voor hem is lichter: drie jaar. Vier andere auteurs zijn niet onderzocht.

ALS-onderzoek

Het ging allemaal om onderzoek in 2013 en 2014 bij vier ALS-patiënten die door naasten thuis werden verzorgd. In een artikel in 2017 meldden de onderzoekers dat analyse van de hersen- en bloedopnames leerde dat ze daaruit konden afleiden of de patiënten stil waren of ja of nee zeiden op simpele vragen. Het artikel kreeg veel media-aandacht. Opmerkelijk is dat Birbaumer eerder dit jaar nog soortgelijk onderzoek van Amerikaanse collega’s becommentarieerde.

De onderzoekers zouden volgens de DFG geen ondervragingen van de patiënten hebben gefilmd, ze zouden geen details van hun analyses gegeven hebben en valse verklaringen hebben afgelegd. Volgens de organisatie hebben wetenschappers in een innovatieve studie een bijzondere verantwoordelijkheid voor ernstige zieke deelnemers. Ze zouden zijn tekortgeschoten in de exacte beschrijving van de onderzoeksprocedure.
Een informaticaonderzoeker in Tübingen, Martin Spüler, was niet in staat uit de gepubliceerde gegevens dezelfde conclusie te trekken als de onderzoekers. Een onafhankelijke door de DFG aangetrokken deskundige bevestigde Spülers vinding. Daarop reageerde Birbaumer in PLoS in april. De universiteit kwam in juni al tot de conclusie dat Birbaumer en Chaudhary zich schuldig hadden gemaakt aan wetenschappelijk wangedrag.

Bron: Nature