Het is vreemd wat muziek met mensen doet. Het kan op de een of andere manier je bevinden (al of niet wel| sterk beïnvloeden. Onderzoekers denken nu het geheim ontdekt te hebben wat (pop)muziek goed maakt of althans waardoor die mensen zo raakt. Volgens die onderzoekers komt het niet aan bij de keuze van akkoorden op een groot aantal tooncombinaties, maar op het juiste samenspel tussen spanning en verrassing. Ik waag het te betwijfelen. Terwijl de ene mens zweert bij Bruce Springsteen of Guus Meeuwis moet de ander er van kotsen of laat die haarhem koud. Hoe valt dat dan te verklaren?
Popmuziek krijgt vaak kritiek omdat die muzikaal zo armoedig zijn. Met drie akkoorden kom je al een heel eind. Toch trekt popmuziek veel mensen aan. Vincent Cheung van het Max Planck-instituut voor Cognitie- en Neurowetenschappen in Leipzig heeft met collega’s zo’n 750 popnummers op akkoordenschema onderzocht die tussen 1958 en 1991 in de Amerikaanse hitlijsten zijn beland. Een rekentuig maakte uit hoe waarschijnlijk bepaalde akkoordenschema’s zijn en bepaalde voor ieder akkoord twee waarden: hoe verrassend is dat akkoord in de muzikale context en hoe makkelijk/moeilijk is het vervolg te voorspellen.

Vervolgens werden de nummers aan zo’n veertig proefpersonen ten gehore gebracht. Ze veranderden de boel wel zo dat het nummer niet meer te herkennen was. De proefpersonen kregen alleen de akkoorden te horen ondersteund door mechanisch slagwerk. Alle akkoorden werden even lang aangehouden. De proefpersonen moesten aangeven na elk akkoord wat ze ervan vonden. Vervolgens vergeleken de onderzoekers die gegevens met die uit de beoordeling van de computer. Zo zouden ze hebben bepaald in welke muzikale context een akkoord als bijzonder aangenaam wordt gevonden.

Volgens de onderzoekers zijn luisteraars vooral geporteerd voor muziek waarbij na een akkoordenreeks die het vervolg open laat en te verwachten akkoord volgt. Na een reeks die het vervolgakkoord ‘weggeeft’ moet dan een onverwacht akkoord volgen om bij de luisteraar in de smaak te vallen, zeggen de onderzoekers.
Die conclusies werden ondersteund door magneetresonantieopnamen van de hersens. De Nucleus accumbens, een hersenkern die een rol speelt bij positieve belevenissen, reageert volgens die opnamen niet op het luistergenot, zoals verwacht, maar alleen dan wanneer de luisteraar benieuwd is naar het vervolg.

Plezier

Cheung: “Het is opvallend dat mensen plezier in muziek hebben door de manier waarop akkoorden geordend zijn.” Mensen vonden in het algemeen nummers mooi als er een goede balans is tussen verwachting en verrassing. Tot nu toe is men er van uit gegaan dat luistergenot ontstaat als mensen onverwacht goed klinkende geluiden horen. “We hebben aangetoond dat dat niet klopt”, zegt Cheungs collega Stefan Koelsch.

Tsja. Ik geloof er geen moer van. De opzet van het onderzoek lijkt me niet te deugen. Hoe kun je zoiets wezenlijks als ritme en akkoordwisseling weglaten? En hoe zit het met de melodie? Heeft die er niks mee te maken?

Bron: der Spiegel