Een mannetje en een vrouwtje (voor) van de diepzeehengelvis verenigd (denk ik; as) (afb: bdw)

Diepzeehengelvissen zijn een beetje vreemd. Mannetje en vrouwtje kunnen met elkaar vergroeien en een wezen worden met een gemeenschappe-lijke bloedsomloop. Dat dat geen afstotingsreacties geeft zoals bij donororganen blijkt te komen doordat de vissen bij die echtvereniging bepaalde afweerfuncties uitschakelen, zonder dat dat de afweer verzwakt. Dat is natuurlijk wetenschappelijk interessant.
Hengelvissen leven in het diepe duister en lokken hun prooi met een lichtgevende hengel zo hun indrukwekkende bek in. Het probleem bij de voortplanting is dat een vrouwtje en een mannetje elkaar zelden treffen. Als dat wel gebeurt dan groeit het veel kleinere mannetje aan het vrouwtje vast en worden de twee letterlijk verenigd. Het mannetje leeft vervolgens op de pof, dat wil zeggen dat hij profiteert van het jaagsucces van het vrouwtje (of zeg maar vrouw). Deze voorplantingsstrategie wordt seksueel parasitisme genoemd.
Uit biologisch en medisch oogpunt functioneert die vereniging heel opmerkelijk. Je zou afweerreacties verwachten bij zo’n vereniging. Jeremy Swann en medeonderzoekers van het Max Planckinstituut voor immuunbiologie en epigenetica in Freiburg (D) hebben nu uitgezocht hoe dat kan.
Ze onderzochten daartoe de genomen van verschillende hengelvissen. Daarbij lag de nadruk op het hoofdhistocompatibiliteitscomplex dat verantwoordelijk is voor eiwitten die vreemde indringers moeten herkennen en bij onraad alarm slaan. Dat complex wordt bij mensen humaan leukocytenantigeencomplex genoemd. Bij orgaantransplantatie moeten die tussen donor en ontvanger niet te veel verschillen om de zaak hanteerbaar te houden.

Verlies immuunfuncties

De verenigde hengelvissen schakelden de genen die verantwoordelijk zijn van de aanmaak van die stoffen uit. “Daarnaast hebben we ook ontdekt dat de doder-T-cellen functioneel werden beperkt. Normaal verwijderen die aangetast cellen of pakken vreemd weefsel aan. Het afweersysteem van die dieren blijkt zeer ongewoon”, zegt Swann.

Dat heeft ook nog andere vreemde eigenschappen. Sommige hengelvissoorten vormen geen antilichamen die in ons afweersysteem zo’n belangrijke rol spelen. “Bij mensen zou dat de dood tot gevolg hebben”, zegt medeonderzoeker Thomas Boehm. De hengelvissen schijnen er geen last van te hebben. Het lijkt er op dat hun afweersysteem bijzonder geschikt is om zich tegen besmettingen te weer te stellen. Boehm: “We gaan ervan uit dat tot nu toe onbekende omstandigheden die veranderingen hebben veroorzaakt die bij het seksuele parasitisme gebruikt worden.”
De onderzoekers zagen bij sommige soorten dat het afweersysteem en de voortplanting een soort tussenfase hadden. De onderzoekers denken dat die systemen onafhankelijk van elkaar ontstaan zijn. Een interessant beest dus, in vele opzichten.
Ik blijf vervolgens zitten met de vraag hoe die beesten zich voortplanten. Het paren lijkt me niet zo makkelijk in verenigde toestand…

Bron: bdw