Aziatische honingbij (afb: WikiMedia Commons)

Bijen, althans Aziatische honingbijen, schijnen een speciaal alarmsignaal te produceren als ze reuzenhoornaars waarnemen. Dat signaal heeft volgens onderzoekers veel gelijkenis met alarmkreten van gewervelde dieren. Die bijenkreet zou ervoor zorgen dat de ‘kast’ zijn verdediging in stelling brengt.
Nectar en pollen vormen het voedsel voor honingbijen. Wespen en hoornaars, fors uitgevallen wespen, zijn dol op een stukje ‘vlees’ zoals een lekker bijtje. De Aziatische Apis cerana schijnt daar in het bijzonder veel last van te hebben. Die vallen erg in de smaak bij de Aziatische reuzenhoornaar (Vespa soror), die zo’n 4 cm lang kan worden. Die insecten maken gebruik van verkenners om smakelijke bijenhapjes te zoeken. Ook imkers zijn beducht voor deze roofinsecten.
Die Aziatische honingbijen blijken echter niet geheel hulpeloos. Die gebruiken opmerkelijke verdedigingsstrategieën tegen de vijand. Zo maken ze barricades van dierenstront bij de ingang van hun nest/kast/korf als de verkenners verschijnen. Het lijkt erop dat ze ook een speciale vechtmethode gebruiken. Aan hun angels hebben ze niks (dat wordt hun dood) maar ze nemen gezamenlijk de hoornaars in een soort houdgreep. Daarbij produceren ze door spiertrillingen een voor de hoornaar dodelijke warmte.

Rustig

Kennelijk was dat al bekend. Onderzoekers constateerden nu dat ook de communicatie tussen de bijen een rol speelt bij die toegepaste strategieën van de bijen. De geluiden maken ze door trillingen met hun lijf. Normaal, zonder hoornaars, is een bijenvolk erg rustig, maar als die verschijnen verandert dat drastisch. “Ik kon bijna niet geloven wat ik op een meter afstand uit een bijennest hoorde”, zegt Gard Otis van de universiteit van Guelph (Can).
Als bijen een reuzenhoornaar ontdekken stijgt het geluidsniveau zo’n achtmaal. Daarbij valt een bepaald signaal vooral op. Dat is schril en de frequenties ervan veranderen plotseling. Dat lijkt daarmee op angst- of alarmkreten van vogels of apen als ze roofdieren zien. “Ook voor ons mensen geeft dat een gevoel van urgentie”, zegt onderzoekster Heather Mattila.
Dat signaal bleek ook alleen gebruikt te worden als alarm voor reuzenhoornaars. Als andere, minder gevaarlijke hoornaars worden waargenomen gebruikten de bijen dat signaal niet. Kennelijk kunnen de bijen onderscheid maken tussen de verschillende soorten.

Dit onderzoeksresultaat maakt eens te meer duidelijk dat ook insecten beschikken over geavanceerde communicatie en gedragingen. Volgens Otis en zijn collega’s nodigt het resultaat tot verder onderzoek. “We hebben het gevoel dat we pas de buitenkant begrijpen van hun communicatie. Er is nog veel meer te leren.”

Bron: bdw