Bacteriofagen zijn kleine virussen die bacteriën besmetten en daarmee dodelijk voor die micro-organsimen (afb: Wiki Commons)
Bacteriofagen zijn virussen die bacteriën gebruiken om hun genoom te reproduceren, waardoor die het loodje leggen. Steeds meer bacteriën worden ongevoelig voor antibiotica en die bacteriofagen worden gezien als bruikbaar alternatief. In België zijn nu klinische proeven genomen bij meer dan honderd mensen met deze vorm van bacteriedoders en die aanpak lijkt goed te werken..
“De faagtherapie wordt gewoner, ten minste in België” zegt Jean-Paul Pirnay van het militaire Koningin Astridhospitaal in Brussel. De resultaten zullen te gelegener tijd gepubliceerd worden. Het ziet er goed uit stelt Pirnay: “Op het eerste gezicht is de aanpak een klinische verbetering in 70% van de gevallen. Stel je voor. De meeste patiënten waren wanhopig toen antibiotica faalden.”
In een recent artikel beschrijven Pirnay en collega’s het wedervaren van een 30-jarige vrouw die in maart 2016 op Zaventem gewond raakte bij een zelfmoordaanval. Ondanks toediening van antibiotica wilde de heling van de wonden maar niet vlotten.
Na verschillende maanden van antitbioticabehandeling ontstonden ernstige bijwerkingen, maar bleef genezing uit. Het probleem bleek de bacterie Klebsiella pneumoniae</em> te zijn, een normaal onschuldige darmbacterie die niet met antibiotica valt te bestrijden. Er werd besloten tot de faagaanpak.
Een monster werd naar Georgië gestuurd om de geschikte bacteriofaag te bepalen. In het Eliava-instituut in Tiflis wordt daar al zo’n honderd jaar mee gewerkt.
Nadat de faag was bepaald werd die nog wat aangepast om nog effectiever te zijn. De behandeling zou in november 2016 beginnen, maar de artsen waren bezorgd om de effectivteit en veiligheid van de behandeling. “Destijds was er weinig wetenschappelijke literatuur over de faagtherapie behalve in landen waar die al lang werd gebruikt zoals Georgië en Polen”, zegt Anaïs Eskenazi, een van de behandelende artsen.
Bijna twee jaar later
Pas in februari 2018, de situatie van de vrouw was nog iet verbeterd, bijna twee jaar na de aanslag besloten de artsen de faagtherapie alsnog een kans te geven. De behandeling had vrij snel effect. Na enkele weken verbeterde haar situatie en haar gebroken dijbeen begon eindelijk te helen. Nu kan ze weer lopen, met krukken, en sport weer.
Ondanks dit succes zijn er nog wel wat horden te nemen alvorens faagtherapie als bacteriebestrijding normaal wordt. Het probleem is dat fagen vaak specifiek zijn voor een bepaalde bacterie en die kunnen daar resistentie voor ontwikkelen. Het ‘ontwikkelen’ en aanpassen van de juiste bacteriofaag kan, maar kost tijd.
Er zijn pogingen gedaan met faagtherapieën van-de-plank met verschillende fagen, maar die zullen voortdurend moeten worden aangepast om werkzaam te blijven. Eskenazi: “Als het mogelijk is geven artsen de voorkeur aan vooraf aangepaste fagen gecombineerd met antibiotica, waardoor die behandeling heel effectief wordt.”
Deze kwesties maken algehele goedkeuring van het gebruik lastig. Toen de vrouw uiteindelijk behandeld werd moest Eskenazi apart toestemming vragen. Dat is in feite de situatie in veel landen. In België is de faagbehandeling sedert 2019 toegestaan.
Bron: New Scientist