Met behulp van de inmiddels welbekende ‘genschaar’ CRISPR/Cas9 blokkeerden onderzoeksters bij Syrische hamsters (goudhamsters) een neurochemische signaalroute van vasopressine (antidiuretisch hormoon), een stof die van grote invloed op het sociaal gedrag van de hamsters heeft, maar de diertjes gedroegen zich niet zoals de onderzoeksters dachten. Het sociaal gedrag van deze diertjes, die grotere overeenkomsten met mensen hebben dan muisjes, de ‘normale’ proefdieren, blijkt ingewikkelder in elkaar te zitten dan gedacht.
De onderzoeksters onder aanvoering van de Kim Huhman van de universiteit van Georgia (VS) hadden zich gericht op dat ‘sociale’ hormoon, dat in zoogdieren een belangrijke rol zou spelen in het sociale gedrag. Dan hebben het over zaken als paarvorming, communicatie, agressie en dominantie. Vaspressine en de receptor waar dat hormoon op ‘aanslaat’, Avpr1a, vormen daarbij een duo.
Als de aanmaak van Avpr1a bij de hamsters werd geblokkeerd (en dus vaspressine ‘werkeloos’ werd gemaakt), veranderde het gedrag van de Syrische hamsters aanzienlijk. “We waren echt verrast door de resultaten”, zegt medeonderzoeker Elliott Albers. “We dachten dat als we de vasopressineactiviteit elimineerden zowel de agressie als de sociale communicatie zouden verminderen, maar het tegenovergestelde gebeurde.”
De hamsters die de Avpr1a-receptor misten vertoonden veel meer sociale communicatie dan die de receptor wel hadden. Bovendien waren bij die receptorloze hamsters de geslachtsverschillen verdwenen wat betreft agressie. Zowel mannetjes als vrouwtjes vertoonden veel agressie tegen geslachtsgenoten.
Albers: “Dat is nogal verwarrend. Ook al weten we dat vasopressine het sociaal gedrag bevordert binnen een aantal hersengebieden dan is het mogelijke dat de algemenere effecten van Avpr1a remmend kunnen werken. We begrijpen het systeem niet zo goed als we dachten. Het contra-intüitieve resultaat zegt ons dat over de werking van deze receptoren moeten denken in hele netwerken in de hersens en niet in bepaalde delen.”
Mensachtig
Syrische hamsters (goudhamsters) worden steeds vaker als proefdieren gebruikt voor sociaal gedrag, agressie en communicatie. Bij deze diertjes is vasopressine het eerst gezien als ‘sociaal’ hormoon. De organisatie van die diertjes lijkt meer op die van mensen dan die van muizen. Volgens Huhman zijn de beestjes ook in andere opzichten opmerkelijk. “Hun stressreactie lijkt meer op die van mensen dan op die van andere knaagdieren. Ze produceren net als mensen het stresshormoon cortison. Ze krijgen ook veel kankersoorten die mensen krijgen. Ook hun bevattelijkheid voor het coronavirus lijkt op die van de mens.”