Door M. albineans aangetast suikerriet (afb: Robert Birch/univ. van Queensland)

Al enige jaren dreigt de situatie dat bacteriën geen last meer hebben van bacteriebestrijders (ook wel antibiotica genoemd). Er zijn in die loop van jaren al verschillende vervangers genoemd zoals de natuurlijke bacteriebestrijders: de bacteriofagen. Nu schijnen onderzoekers weer een nieuwe kandidaat gevonden te hebben. Alhoewel nieuw is die niet, net zo min als de bacteriofagen, maar kennelijk nog nooit in beeld geweest als antibioticum: albicidine. Dat wordt door het micro-organisme Xanthomonas albilineans aangemaakt en bezorgt suikerriet een vorm van bacterievuur.
Het was al duidelijk dat X. albilineans de ziekte veroorzaakt door een enzym dat alleen bij bacteriën en planten voorkomt. Daardoor stond albicidine niet zo in de schijnwerpers bij onderzoek naar antibiotica-alternatieven. Recent onderzoek heeft meer inzicht verschaft in de ‘werkwijze’ van dat micro-organisme en van albicidine.

In die antibacteriële werking speelt nog een enzym een rol: gyrase (vaak DNA-gyrase genoemd). Gyrase vervult een belangrijke rol in het bestaan van plantencellen. Daarvoor knipt het enzym het planten-DNA korte tijd door. Dat is een hachelijk moment want kapotgeknipt DNA is meestal het einde van een cel. In gewone doen voegt gyrase de knip snel weer aaneen en dat is het moment waar albicidine in beeld komt, zo blijkt.
Albicidine schijnt een L-vormige structuur te hebben, waardoor het mogelijk wordt zowel aan DNA als aan gyrase te binden. Daardoor komt dat enzym klem te zitten en kan de losse DNA-eindjes niet meer aan elkaar knopen, stellen de onderzoekers.
Albicidine doodt op deze wijze plantencellen. Werkt die aanpak dan ook in bacteriën, vraag ik me (=as) af. Hebben ze dat onderzocht? Dat hebben ze inderdaad. Albicidinevormen zijn snelle bacteriedoders in nanoconcentraties, zowel grampositieve als gramnegatieve bacteriën, stellen ze.

Organismespecifiek

Die werking is anders dan zoals antibiotica functioneren. Daardoor zou dit ‘nieuwe’ antibioticum veel minder organismespecifiek zijn. De onderzoekers schatten ook in dat bacteriën dat niet erg gauw resistent voor worden. Ze willen nog doorwerken aan dit middel om de werkzaamheid en farmacologische eigenschappen te verbeteren.

Bron: bdw