lLee Berger (afb: National Geographic)
Zichzelf respecterende wetenschappelijke tijdschriften laten de ingezonden artikelen die de redactieleden interessant vinden beoordelen door vakgenoten van de auteurs. Dat leidt vaak tot veranderingen of zelfs terugtrekkingen maar meestal ook tot ergernis bij de auteurs. ELife heeft het, bij wijze van proef, over een andere boeg gegooid: publiceer het artikel zoals de auteurs dat ingediend hebben, maar meteen ook het commentaar van de beoordelaars.
Dat heeft bij een artikel over een tot voor kort onbekende menssoort, de Homo naledi, meteen tot gemor bij collega’s geleid. Deze manier zou wetenschappelijke fabeltjes in het leven schoppen. Paleoarcheologe Jamie Hodgkins van de universiteit van Colorado, een van de beoordelaars, vond zelfs dat er geen wetenschap in het artikel stond.
Een groep onderzoekers onder leiding van Lee Berger van de Amerikaanse geografische vereniging National Geograhic in 2015 in de Rising Star-grotten nabij Johannesberg, de ‘wieg’ van de mensheid, 1500 botten gevonden van ten minste vijftien Homo naledi, die zo’n 241 000 tot 335 000 jaar zouden hebben geleefd.
In het jongste artikel in het blad eLife stellen Berger et. al. dat ze bewijzen zouden hebben gevonden dat deze menssoort zijn overleden soortgenoten een ordentelijke begrafenis hadden gegeven. Zelf noemt Berger het artikel zeer sterk. Hij geeft ook aan op (een deel van) de kritiek te zullen reageren. Over zou het artikel eerder geweigerd zijn door een ander blad, waarvan Berger de naam niet wil noemen.
Hodgkins stelde te hebben ingestemd met de beoordeling vanwege het belang van eLife, maar ze vraagt zich af of ze dat in de toekomst nog eens zal doen. “Ze (de beoordeelde auteurs; as) maken zich helemaal niet druk om onze wetenschappelijke vragen over hun werk”, zegt ze tegen Nature.
Ook beoordelaar Sven Ouzman, een archeoloog aan de universiteit van West-Australië, is kritisch. “Het is mogelijk dat ze begraven zijn, maar het harde bewijs is er niet.” Hij denkt dat het tijdschrift met deze vorm beoordeling een mogelijkheid heeft gecreëerd slechte wetenschap een podium te geven. “De onderzoekers kunnen dat dat onderzoek is gepubliceerd en dat ze gereageerd hebben op het commentaar maar bij hun standpunten blijven.”
Handhaven
Een woordvoerder van eLife stelde dat er lessen geleerd zijn, maar dat het blad niet van het idee zal afstappen. Redacteur George Perry stelt dat hij liever had gehad dat het commentaar op de beoordeling tegelijk met de beoordeling zou zijn gepubliceerd.
Wetenschap is volgens hem een onvolmaakt proces, waarin beoordeling door vakgenoten onontkoombaar is, stelt hij. Ook de algemeen gehanteerde manier om artikelen te beoordelen – een soort handjeklap tussen auteurs, redactie en vooral beoordelaars – blijkt gezien het nogal eens voorkomende terugtrekken van artikelen verre van foutvrij. Het eLife-model heeft het voordeel dat niet de denktrant (-gewoontes?) van de beoordelaars leidend is. Redacteuren zouden moeten kunnen beoordelen of artikelen voldoen aan wetenschappelijke criteria denk ik=as dan en als dat zo is dan is het commentaar van Hodgkins ook een ‘kat’ aan de redactie.
Bron: Nature