Een Java-aap (Macaca fascicularis) (afb: WikiMedia Commons)
Een makaak heeft ruim twee jaar met nieren van een genetisch bewerkt dwergvarken geleefd. Dat is een van de langst durende overlevingstijden van transplantatie van een orgaan van een andere diersoort (xeno-transplantatie). Het idee is om uitein-delijk varkens als donoren voor falende organen van mensen te kweken. Voorlopig ligt dat nog niet in de rede.
Het varken dat daarvoor gebruikt was was drie genen kwijtgeraakt en had zeven mensengenen meegekregen. In het totaal zou het varkens genoom op 69 plaatsen zijn verandert. “Dit is een bewijs van het concept dat het veilig is om in niet-menselijke primaten een genetisch bewerkt orgaan veilig te transplanteren en het leven te ondersteunen”, zegt Wenning Qin van het biotechbedrijf eGenesis in Cambridge (VS)
De laatste jaren zijn er varkensharten getransplanteerd in twee levende mensen en dat varkensharten en – nieren functioneerden in twee hersendode proefpersonen (die dood verklaard waren).
Het onderzoek richt zich vooral op varkensharten, aangezien die ongeveer even groot zijn als mensenharten en dezelfde anatomie hebben. Maar het afweersysteem van mensen en andere primaten reageert op drie eiwitten op het oppervlak van varkenscellen, waardoor die worden afgestoten. Dat waren de eerste ‘slachtoffers’ van de genoombewerking. Daarbij gebruikten de onderzoekers de CRISPR-methode.
In het totaal bewerkten de onderzoeksters 69 genen. 59 bewerkingen gingen om genetisch materiaal van (retro)virussen die zijn opgenomen in het varkensgenoom. Die zouden virussen kunnen produceren en menselijke cellen besmetten. Het varken kreeg ook zeven mensengenen mee, waarvan twee bloedklontering tegengaan.
Twintig varkens
De onderzoeksters tranplanteerden nieren in twintig makaken (Macaca fascicularis ofwel de Java-aap) die wel een afweeronderdrukkend middel kregen. Geen van de apen die nieren ontvingen zonder die mensengenen overleefde de operatie langer dan vijftig dagen. Negen van de vijftien apen die wel nieren met mensengenen kregen presteerden dat wel. Vijf daarvan meer dan een jaar en een dus meer dan twee jaar. De getransplanteerde nieren zouden net zo goed gewerkt hebben als de eigen nieren. Overigens lig het nog niet in de verwachting dat dit soort experimenten snel bij mensen zullen worden uitgevoerd.
Bron: Nature