Gliose is de reactie van gliacellen (hier stercellen) op schade (afb: Götz et. al/Nature)

Al tientallen jaren wordt er gestreden over het bestaan van hersenstamcellen, die schade in de hersens zou kunnen herstellen. Voorlopig wordt er door de meeste hersenonderzoekers van uit gegaan dat die misschien hooguit in de hippocampus hersenstamcellen zouden (kunnen) zijn. Nu lijken onderzoeksters in Duitsland bij mensen met hersenschade cellen te hebben ontdekt met eigenschappen van hersenstamcellen. Daarbij speelt het eiwit galectine-3 een rol dat meteen als kandidaat wordt aangemerkt voor therapeutische doeleinden.
Een beroerte, hersenbloeding of ziektes als Parkinson en Alzheimer leiden onherroepelijk tot het verlies aan hersencellen en daarmee aan hersenvermogen. Vreemd is dat zo’n belangrijk orgaan die schade niet kan (zou kunnen) repareren, aangezien daarvoor hersenstamcellen nodig zijn en hersencellen delen ook niet. Een ander deel va het probleem zou kunnen zijn dat de hersencellen rond het beschadigde deel de genezing niet bevorderen.
Gliacellen, of specifieker, stercellen (ook astrocyten genoemd), fungeren in de hersens als een soort afweer- en reparatiecellen. Die gliacellen delen zich wel (of althans zijn daartoe in staat). Ze zouden daarmee de komst van afweercellen verhinderen. Daarnaast blijken sommige stercellen stamceleigenschappen te krijgen als de hersens beschadigd raken. Die zouden kunnen delen maar ook hersencellen (neuronen) en gliacellen kunnen vormen.
Die ‘hersenstamcellen’ werden in de hersens van muisjes aangetroffen die een trauma (klop op hun kopje oid) of beroerte hadden gehad of waarbij de hersen/bloedbarrière was beschadigd, die het centrale zenuwstelsel vrij strikt gescheiden houdt van de rest van het lichaam.

Galectine

Nu blijkt uit onderzoek van Magdalena Götz van de Ludwig-Maximiliansuniversiteit in München en haar collega’s dat ook bij mensen met schade aan de hersen/bloedbarrière het aantal stercellen zich vermeerdert en dat die hersenstamceleigenschappen krijgen. In die transformatie speelt het eiwit galectine (een signaalpeptide) een belangrijke rol, zo ontdekten ze.

“Deze resultaten zijn voor de diagnose en beoordeling van de neuropathologische situatie van de patiënt van belang”, zegt medeonderzoekster Swetlana Sirko. “De samenstelling van de cerebrospinale vloeistof (‘hersenvocht’; as) en vooral de activering van het galectine-r-bindingseiwit LGALS3BP zeggen iets over de astrocytenplasticiteit (omvormingsvermogen; as) in de menselijke hersens.”

De onderzoeksters stellen dat met deze ontdekking blijkt dat de bestudering van de reactie van de gliacellen belangrijk is voor het (gedeeltelijk, denk ik=as) herstel van de schade maar ook voor eventuele behandeling. Voor Götz is het nu bewezen dat er hersenstamcellen zijn of althans kunnen ontstaan. “Dat is een onverwachte bron om afgestorven hersencellen te vervangen”, stelt ze.

Bron: idw-online.de