Vrijwel iedereen vindt zich net zo goed als of beter dan de rest… (afb: Gustav Tinghög et. al/Nature)

Wetenschappers overschatten eigen eerlijkheid staat er boven dit artikel, maar daar had zeer waarschijnlijk ook kunnen staan: Vrijwel iedereen overschat eigen eerlijkheid. Zo’n gekke uitspraak is dat natuurlijk niet, wetenschappers zijn geen betere menssoort. Misschien dat je zou mogen hopen of wellicht verwachten dat wetenschappers objectiever naar eigen handelen kijken, maar waarom eigenlijk? Het feit ligt er dat onderzoekers van de universiteit van Linköping tot de conclsuie gekomen zijn dat wetenschappers hun eigen eerlijkheid overschatten, aangezien ze niet een doorsnee van de wereldbevolking tegen het licht hebben gehouden.
“Aanleiding tot dit onderzoek is dat de wetenschap een soort crisis beleeft”, zegt Gustav Tinghög, hoogleraar economie. “Er is sprake van wetenschappelijk wangedrag en er zijn problemen met het reproduceren van wetenschappelijk onderzoek.’
Hij en medeonderzoekers stuurden vragenlijsten naar zo’n 33 000 Zweedse onderzoekers. De vragen waren gebaseerd op wat de Zweedse Onderzoeksraad verstaat onder goede wetenschapspraktijken. Zo moeten wetenschappers altijd de waarheid vertellen en moeten ze hun aannames, methoden en resultaten altijd publiceren.
De deelnemers moesten twee vragen beantwoorden: Hoe getrouw volgt U de regels voor goed wetenschappelijk onderzoek? en Hoe goed gebeurt dat in Uw vakgebied in vergelijking met andere vakgebieden?. Eenderde van aangeschreven 33 000 onderzoekers (inclusief promovendi) reageerde. Ze moesten bij de antwoorden kiezen uit een zevenpuntsschaal van ‘helemaal eens’ tot ‘helemaal oneens’.

Tinghög: “Bijna alle onderzoekers beschouwden zich even goed of beter dan het gemiddelde en dat is statistisch onmogelijk. Als iedereen objectief naar zichzelf keek dan moet er een verdeling ontstaan rond het gemiddelde.” 55% van de respondenten vond zichzelf net zo goed als de meeste anderen in het volgen van de regels voor goed onderzoek, 44% stelde dat zijhij het beter deed dan andere onderzoekers. Slechts 1% kwam uit op slechter.
Iets soortgelijk gebeurde met de beoordeling van het navolgen van de regels in hun vakgebied vergeleken bij andere vakgebieden: respectievelijk 63% (even goed), 29% (beter) en 8% (slechter). Alle vertegenwoordigers van de diverse vakgebieden overschatten hun eigen eerlijkheid, maar die overschatting was vooral sterk in de geneeskunde.

Overschatting

Volgens de onderzoekers zouden wetenschappers hun eigen ethisch gedrag vaak overschatten en dat breidt zich uit tot hun vakgebied. Natuurlijk zijn onnauwkeurigheden niet meteen een bewijs van slecht gedrag, maar er zou volgens hen wel wat meer aandacht mogen worden besteed aan de procedures, hoe resultaten gedeeld en gepubliceerd worden. “Kleine misstappen kunnen groeien en ernstige misstappen worden”, zegt medeonderzoekster Amanda Lindkvist. Bovendien denken ze dat ideeën over eigen eerlijkheid wel eens kunnen leiden tot polarisatie. Dat zit interdisciplinir onderzoek in de weg, stellen de onderzoekers.

Natuurlijk is het mogelijk dat alleen de ethisch hoogstaande onderzoekers hebben gereageerd, maar dat zou het beeld over hoe de onderzoekers hun eigen vakgebied zien niet echt veranderen, stellen ze. Wetenschappers lijken in deze net mensen die zichzelf als goed of beter beschouwen en alles wat dat zelfbeeld kan ontkrachten wegredeneren.
Tinghög: “Elke dag komen wetenschappers voor het dilemma te staan: doe ik wat goed is voor mezelf of voor de wetenschap? Je zult voortdurend naar jezelf in de spiegel moeten kijken en je onderzoeksethische kompas moeten ijken.”

Bron: idw-online.de