Zuurstof ontstaat bij de stofwisseling van planten, algen en sommige bacteriën, maar naar nu blijkt zorgen ook anorganische systemen met, onder meer, mangaanknollen in de diepe oceanen voor verse zuurstof. Overigens zijn er inmiddels twijfels gerezen over het onderzoek in Science. De vraag is in hoeverre die twijfel is ingegeven door economisch motieven.

Die mineraalknollen, met onder meer mangaan of ijzer, zorgen voor spanningsverschillen op de oceaanbodem waardoor het oceaanwater wordt gesplitst in water- en zuurstof zo konden de onderzoekers rond Andrew Sweetman van de Schotse associatie van zeewetenschap ter plekkek (en in het lab) constateren. Deze ‘donkere’ zuurstofproductie zou wel eens een heel ander licht kunnen werpen op het ontstaan van leven op aarde, denken de wetenschappers.
Sweetman en de zijnen onderzochten de Clarion-Clippertonzone in de Stille Oceaan waar zich veel mineraalknollen bevinden op zo’n 4000 m diepte in de Stille Oceaan. Daar kijkt de hele wereld verlekkerd naar.  De onderzoekers daar die zuurstofaanmaak. Ze dachten eerst nog dat er iets mis was met hun sensoren in de diepe oceaan, maar dat bleek niet zo.

Het bleek dat de mineraalknollen een spanningsverschil kunnen genereren van bijna 1 V. Dat zou het gevolg (kunnen) zijn van de potentiaalverschillen van de verschillende metalen in de knollen. Sweetman: “We hebben een geobatterij ontdekt.” Dat zou dan wel eens kunnen betekenen dat de zuurstof op aarde al ontstond voordat er leven op aarde was en dat zou dan weer nieuw licht werpen op het ontstaan van leven op aarde, stellen de onderzoekers.

Diepzeemijnbouw

Die ontdekking heeft ook betrekking op de plannen om die mineraalknollen te ‘oogsten’ om de immer groeiende grondstofhonger te stillen. Wereldwijd bestaat daar toch grote weerstand tegen. Zeer waarschijnlijk door de zuurstofproductie van die knollen is de soortenrijkdom ter plekke veel hoger dan zelfs in het tropische regenwoud. Dat zou een argument te meer zijn om die knollen maar lekker te laten liggen.

Twijfel

Inmiddels is in Science een artikel verschenen waarin onderzoekers en mijnbouwbedrijven hun twijfels over de conclusies uit dit onderzoek. “Er is een grote kans dat het onderzoek niet deugt”, zegt Kentaro Nakamura van de universiteit van Tokio. Er zou geen aanwijzing van een verhoogde zuurstofconcentratie boven de onderzochte lagen zijn aangetoond.
Uiteraard komt de meeste kritiek uit de hoek van de mijnbouwbedrijven. Het mijnbouwbedrijf Metals Company stelt dat Sweetman en co geen volledige opening van zaken geven over het bewijs. Zo zou de zuurstof ook kunnen zijn ontstaan door gevangen luchtbellen of lekkende stroomkabels. “Geen van de gepresenteerde bewijslijnen houdt stand bij kritische beschouwing”, zegt Michael Clarke. Sweetman zegt al bezig te zijn met een reactie. “We hebben niks te verbergen.”

Bronnen: bdw, Science