Beta-amyloïdeplaques (rood) en de microgliacellen (lichtblauw en paars) (afb: Jason Drees/univ. van Arizona)

Het is wellicht mogelijk dat een vrij normaal virus, het cytomegalovirus (HCMV), van de ingewanden naar de hersens verhuist. Daar zou het virus het afweersysteem kunnen veranderen die zouden kunnen leiden tot de ziekte van Alzheimer, veronderstellen onderzoekers.
De meeste mensen zouden dit herpesvirus onder de leden hebben of er althans aan zijn blootgesteld. Meestal wordt het virus doorgegeven via lichaamsvloeistoffen en dan moet het nog actief zijn ook. Volgens de onderzoekers zou het virus tientallen jaren actief in het spijsverteringskanaal kunnen huizen alvorens via de nervus vagus (de hoofdweg tussen hersens en rest van het lichaam) naar de hersens kunnen verhuizen. Daar zou dan het ziekmakingsproces kunnen beginnen dat uiteindelijk tot Alzheimer zou kunnen leiden. Vooralsnog is deze weg naar Alzheimer nog niet keihard bevestigd, overigens.
“We denken een biologisch gezien unieke vorm van Alzheimer te hebben ontdekt die zou kunnen gelden voor 25% tot 45% van de Alzheimerpatiënten”, zegt Ben Readhead van de universiteit van Arizona. “Dit subtype van Alzheimer komt met de beta-amyloïde plaques en de tau-knopen, de kenmerken van de ziekte.”

Darmontsteking

De onderzoekers denken dat het virus een chronische darmbesmetting veroorzaakt bij sommige mensen. Dat komt dan in de bloedbaan terecht of verhuist via de nervus vagus (zwervende zenuw) naar de hersens.
Daar ontdekken de eigen afweercellen van het brein, de microgliacellen, het virus, waardoor het CD83-gen (codeert voor een membraaneiwit) wordt geactiveerd. Het virus zou ook een bijdrage kunnen leveren aan de biologische veranderingen eigen aan de ontwikkeling van Alzheimer, veronderstellen de onderzoekers.
Microgliacellen beschermen de hersens, maar soms leidt een toenemende activiteit van die afweercellen tot chronische ontstekingen en schade aan het hersenweefsel. In hersens van (overleden) Alzheimerpatiënten werden in een ander onderzoek meer CD83(+)-microgliacellen gevonden dan in de hersens van (overleden) andere mensen. Dat bleek samen te hangen met antilichamen in darmen van die patiënten. Dat zou ook de veronderstelling ondersteunen dat de virusbesmetting een relatie kan hebben met Alzheimer.

Hersenvocht

In dit nieuwe onderzoek werd onderzocht hoe dat verband zou kunnen ontstaan. De onderzoekers bekeken het hersenruggenmergvocht van deze patiënten en kwamen er achter dat die antilichamen reageerden op HCMV. Vervolgens vonden ze zowel virusbesmettingen in de darmen als in de hersens bij die (overleden) patiënten. Bij nader onderzoek bleek het virus in hersencelkweken de aanmaak van beta-amyloïde-ophopingen en tau-knopen te bevorderen, hetgeen uiteindelijk leidde tot hun dood.

Het virus leidt gewoonlijk niet tot uiterlijke ziektekenmerken. Soms worden mensen er wat ziekig van. Het lijkt dan op een griepje. 80% van de mensen is op zijn tachtigste met het virus besmet, maar slechts bij een deel daarvan wordt het virus ook in het spijsverteringskanaal gevonden.
Dat schijnt belangrijk te zijn voor de connectie met Alzheimer. Die test in ontwikkeling waarmee de onderzoekers nu bezig zijn, zou dan ook alleen de aanwezigheid van het virus in het spijsverteringskanaal moeten ontdekken, is het idee.

Bron: Science Daily