Rivieren, beken, meren en en andere watervoorraden zijn niet alleen voor de mooi, maar ze zijn ook essentiële onderdelen van het leven op aarde. Binnenwateren ‘ademen’ zuurstof, net als wij. Nieuw onderzoek toont aan dat we die binnenwateren de afgelopen eeuw langzaam aan het verstikken zijn. De manier waarop zuurstof wordt geproduceerd en gebruikt in binnenwateren is sinds 1900 drastisch veranderd. En ja hoor: de mens is de boosdoener.
Zuurstof is onmisbaar voor levende organismen. Zuurstoftekort in water, hypoxie genoemd, veroorzaakt problemen. Het resultaat: stervende vissen, verstoorde voedselketens, slechte waterkwaliteit en meer. Dat gebeurt in zoetwater over de hele wereld, zagen de onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Utrecht. Dit onderzoek toont aan dat het niet alleen een lokaal probleem is, maar een planetair probleem.
De onderzoekersters rond Junjie Wang en Jack Middelburg zouden voor het eerst een wereldwijd model hebben ontwikkeld dat de volledige zuurstofkringloop van binnenwateren over de hele wereld beschrijft. “Met dit model bieden we zo compleet mogelijke beeld van deze cyclus op grote schaal, zodat je zuurstofgerelateerde problemen kunt zien aankomen, de oorzaken kan leren kennen en hopelijk op tijd kan ingrijpen,” zegt Middelburg.
Binnenwateren zijn veel drukkere plekken geworden als het gaat om zuurstof. De onderzoekersters ontdekten dat de wereldwijde ‘zuurstofomzet’ – dat is hoeveel zuurstof er wordt geproduceerd en verbruikt – is toegenomen. Binnenwateren verbruiken echter meer zuurstof dan ze produceren, waardoor ze een groeiende bron van atmosferische zuurstof worden.

Wang: “Meer landbouw, meer afvalwater, meer dammen en een warmer klimaat, ze veranderen allemaal hoe onze zoetwaterecosystemen functioneren.” Met meer voedingsstoffen die in rivieren, meren en reservoirs stromen, groeien algen sneller, maar wanneer ze sterven en ontbinden, verbruiken ze enorme hoeveelheden zuurstof.

Meer menselijke activiteiten

“We ontdekten dat de belangrijkste oorzaken liggen in deze directe menselijke activiteiten. Ten eerste blijkt dat de toevoer van voedingsstoffen, bijvoorbeeld door overbemesting, een belangrijke aanjager is van deze versnelling. Ten tweede is de langere reistijd van zoet water naar de zee door de bouw van dammen en reservoirs net zo belangrijk gebleken”, zegt Middelburg.
Tegelijkertijd zorgen indirecte menselijke invloeden zoals de aardopwarming ervoor dat zuurstof minder oplosbaar is in water, langzamer verticaal door de waterkolom wordt getransporteerd en processen die zuurstof verbruiken worden versneld.
Wang: “Tot nu toe was de consensus in de wetenschappelijke literatuur altijd dat de stijging van de temperatuur primair deze versnelling veroorzaakt, maar ons model laat zien dat opwarming slechts ongeveer 10 tot 20% bijdraagt ​​aan dit fenomeen.”

De zuurstofcyclus in binnenwateren ziet er nu heel anders uitziet dan in het begin van de 20e eeuw. Middelburg: “Hoewel deze wateren slechts een klein deel van het aardoppervlak bedekken, halen ze nu jaarlijks bijna eenmiljard ton zuurstof uit de atmosfeer; in totaal de helft van wat de hele oceaan weer uitstoot.”
“We kunnen binnenwateren niet langer negeren in de wereldwijde klimaat- en zuurstofbalansen”, zegt Wang. “Ze veranderen sneller dan we dachten en ze zijn cruciale stukjes van de puzzel van het aardsysteem.”

Bron: Science Daily