Tambora-vulkaan op Soembawa (Indonesië)
Deze week waren er zo’n 12 000 wetenschappers bij elkaar op een congres voor Europese aardwetenschappers. Daar sprak Ken Caldeira van de Amerikaanse tanford-universiteit zijn twijfels uit over het toepassen van geotechniek voor het oplossen van het klimaatprobleem. “Elke poging op die manier het klimaatprobleem op te lossen zal leiden tot een andere klimaatverandering in plaats van een oplossing”, hield Caldeira, ooit begonnen als softwareontwikkelaar, zijn gehoor voor. Hij was niet de enige in Wenen die op voorzichtigheid aandrong.Vulkaanuitbarstingen kunnen een grote, temperende invloed hebben op het klimaat. In 1815 kwam de vulkaan Tambora op het Indonesische eiland Soembawa tot uitbarsting, de grootste ooit door de mens waargenomen. Daarmee kwam zo’n 100 miljoen ton zwaveloxide in de atmosfeer terecht met een immense afkoelende werking. 1816 zou voor Amerika en Europa het jaar zijn geweest zonder zomer. Met dergelijke voorbeelden in het achterhoofd zijn er plannetjes bedacht om deeltjes (o.m. sulfaat) in de atmosfeer te brengen om de aardopwarming tegen te gaan. Caldeira heeft met verschillende klimaatmodellen zitten rekenen aan de gevolgen van een dergelijke ingreep. De temperatuur zou snel dalen, maar de kooldioxideconcentraties in de atmosfeer niet en een subtiel evenwicht tussen CO2, zonlicht en temperatuur bepaalt de plantengroei. Er zijn verhalen van tweehonderd jaar geleden dat door de ‘zonsverduistering’ door de vulkaanuitbarsting de oogsten dramatisch inzakten. Alarm, dus.
Caldeira bekeek de effecten ook op lokale schaal. Hij constateerde dat als de ‘verduistering’ in de stratosfeer plaatvond (de luchtlaag op 17 km hoogte) de plantengroei in de tropen zou toenemen, maar verminderen in noorderlijker streken in Europa, Amerika en Azië. Hij vroeg zich ook af wat er zou gebeuren als na de kunstmatige verduistering nog eens een grote vulkaan zou uitbarsten. De Pinatubo op de Filipijnen is de laatste 100 jaar drie keer tot uitbarsting gekomen, waarbij de laatste keer in 1991 20 miljoen ton zwaveloxide de atmosfeer in werd geslingerd, dus die gedachte is niet zo vreemd.
Ook andere onderzoekers maanden tot voorzichtigheid. Hannele Korhonen van het Finse weerkundige instituut, stelde dat het klimaat vrij onverwacht kan reageren. Zij komt tot hogere temperaturen in de richting van de polen, terwijl de temperaturen naar de evenaar toe zouden dalen. Ook het lokale weerbeeld zou veranderen, zoals waargenomen werd in 1816 na de Tambora-uitbarsting. “Zonsverduisteringstechnieken gebruiken zou tot een heel nieuw klimaatsysteem leiden met een versterkt broeikaseffect en minder zonnestraling”, zegt ze. “Er zijn grote onzekerheden met betrekking tot de lokale gevolgen.”
Er bestaan twijfels of die opzettelijke verduistering nuttig zou zijn tegen het smelten van het poolijs en de zeespiegelstijging die daarvan een gevolg is. Ook zouden de oceanen nog meer verzuren dan ze nu al doen. Diverse onderzoeken voeden daarbij nog eens de twijfel of de sulfaat’oplossing’ van lange duur zal zijn, waardoor de mensheid in 2200 met dezelfde problemen zou zitten als zonder die geotechniek. De beste remedie is nog steeds het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, maar Caldeira kan toch niet uitsluiten dat de mensen naar dit botte wapen, deze makkelijke ‘oplossing’ zullen grijpen. “Wat gebeurt er als de zomers in de tropen steeds heter worden en de oogsten steeds vaker mislukken?” Mens wees wijs.
Bron: BBC