Het Haagse hof stelt eisen aan de regering (foto: Urgenda/Chantal Bekker)
Het is vrij opmerkelijk, maar het proces tegen de Nederlandse staat dat is aangespannen door Urgenda heeft wereldwijd veel aandacht getrokken. Of eigenlijk moet ik zeggen, de uitspraak van de rechter heeft allerwege tot enige opwinding geleid. In het populair-wetenschappelijk tijdschrift New Scientist wordt als gespeculeerd dat klimaatprocessen die de overheid moet aanzetten tot een grotere dadendrift ter beteugeling van de aardopwarming wel eens de wereldwijde trend zouden kunnen worden.
Het officële doel van de Nederlandse overheid was om in 2020 de CO2-uitstoot met 17% te verminderen ten opzichte van 1990 (startpunt voor het Kyoto-protocol), maar het Haagse gerechtshof acht dat te weinig. Dat zou een kwart moeten zijn. “Het is historisch”, zegt advocaat James Thornton, gespecialiseerd in milieuzaken. “Het is revolutionair in die zin dat het van de overheid wordt geëist dat te doen.” De regering kan in beroep gaan, maar kan die zaak natuurlijk ook verliezen.
New Scientist denkt dat het Nederlandse proces een startpunt zou kunnen zijn voor een hele reeks. Thornton is zelf al bezig een dergelijke zaak in Engeland voor de rechter te brengen en elders in Europa zijn meer organisaties en hun raadslieden bezig. De rechtssystemen in de verschillende landen zijn verschillend, maar overal is wel sprake van het principe van de bescherming van de burgers en toekomstige generaties tegen, dreigende, schade.
Dat principe maakt de nog aanhangig gemaakte zaken kansrijk, anders dan de zaken waar groepen of individuen schadevergoedingen eisten voor geleden schade. De vraag is natuurlijk of de rechter de politiek kan dwingen de kooldioxideuitstoot te verminderen. Volgens Thornton wel. Hij wijst daarbij naar de VS. Zo bepaalde in 2009 het Amerikaanse hooggerechtshof, in de regeerperiode van Bush jr, dat de Amerikaanse milieuautoriteit EPA de bevoegdheid heeft de broeikasgassen te reguleren. In Engeland, evenals in Nederland, gebeurde dat zelden of nooit, tot het hooggerachtshof het vorig de regering opdroeg een plan te maken om de luchtvervuiling aan te pakken. Die zaak was aangespannen door het kantoor van Thornton.
De politiek en het bedrijfsleven zullenl zich daarover wel achter de oren krabben. Tot nu toe konden politici volstaan met beloften. Die geëiste 25% is ook al erg bescheiden en dat terwijl Nederland als laag land veel te verliezen heeft bij de aardopwarming. Vertaald naar wereldschaal zullen die 25% reductie de aardopwarming niet of nauwelijks vertragen. Zelfs die bescheiden doelen haalt Nederland niet (6% reductie in 2010 tov 1990). Nederland, ooit een voortrekker op het gebied van milieusanering, is het traagste jochie van de klas geworden. Dan in zo’n uitspraak van de rechter een zegen. Of het helpt is maar de vraag. Veel politici vinden toch al dat de rechter zich niet met hun zaken moeten bemoeien. Hopelijk dat andere rechtzaken over het te lakse klimaatbeleid elders in de wereld, de zaken vlot kunnen trekken.”
Bron: New Scientist