Adenovirussen kunnen vele ziektes veroorzaken zoals buikgriep of longontsteking. Virussen kunnen hun destructieve werk alleen doen als ze er in slagen de cel binnen te komen om zich daar te reproduceren. Vreemd genoeg helpen cellen, uiteraard niet met opzet, de virusdeeltjes om binnen te komen, ontdekten onderzoekers van de universiteit van Zürich (Zwi), door lipiden aan te maken die bedoeld zijn voor het herstel aan de schade aan het celmembraan.
Een intact  celmembraan is een voorwaarde voor de overleving van de cel. Dat membraan kan beschadigd raken door mechanische krachten, zoals bij spiercellen, of door ziekteverwekkers zoals virussen en bacteriën. Door een beschadigd membraan lekken voor de cel wezenlijke stoffen weg. Een cel kan die schade snel herstellen. Adenovirussen waar de mens last van heeft, maken ook gaten in het membraan, ontdekten Urs Greber en medeonderzoekers. Die gaten zijn te klein voor het virus om zich doorheen te wurmen, maar de cel slaat wel aan het repareren. Dat gaat in seconden. Dat reparatiemechanisme gebruikt het adenovirus om de boel te ontsteken.
Tijdens de reparatie worden er lipiden gevormd, de moleculen waaruit membranen hoofdzakelijk bestaan. Deze (ceramide) lipiden  zorgen dat er instulpingen in het membraan ontstaan, endosomen genoemd. Dat is een truc van de cel om (grote) moleculen van buiten naar binnen te loodsen, maar daarmee komen ook de virussen binnen. Met de ‘hulp’ van de ceramiden vergroot het virus de membraanschade en piept de cel in voordat het endosoom zich omvormt tot een lysosoom die het virus vernietigt. In de kern vermenigvuldigt het virus zich, waarna vervolgens ook andere cellen worden gepenetreerd. “We zagen”, zegt medeonderzoekster Stefania Luisoni, “dat bepaalde lipiden belangrijk zijn voor het virus om binnen te komen. Dat is nogal opmerkelijk, omdat lipiden een belangrijke rol hebben in de biologie, maar hier was moeilijk achter te komen.” Dat zou verklaren waarom adenovirussen zo succesvol zijn. Met deze ontdekking is ook een oplossing aan de hand gedaan om adenovirussen te bestrijden: een stof die het eiwit zure sphingomyelinase (asMase) stoort, waardoor de vorming van ceramide lipiden wordt geblokkeerd. Ik denk dan meteen: waarom zijn die ceramide lipiden er dan? heeft zoiets geen nadelig effect? Greber: “Dit onderzoek is mogelijk interessant voor de ontwikkeling van nieuwe virusbestrijders en geeft ons meer inzicht hoe het ademovirus werkt bij inenting en ook bij gentherapieën.”

Bron: Science Daily