Elke kankersoort heeft een ander basispakket van overlevingsgenen (afb: Cell)

Er is een kaart gemaakt van genen die kankercellen in leven houden. Die genenkaart geeft enige houvast hoe ons erfgoed werkt en welke genen betrokken zijn bij ziektes als kanker. De onderzoekers van, onder meer, de universiteit van Toronto (Can) vonden zo’n 1580 genen die wezenlijk zijn voor de overleving van cellen, vijf keer meer dan tot nu toe werd aangenomen. Daar kwamen ze achter door alle genen, een kleine 20 000, stuk voor stuk weg te knippen in (menselijke) kankercellen. Daarmee wordt enig licht geworpen op de zwakke punten van kankercellen, hetgeen de basis zou kunnen vormen voor nieuwe behandelmethodes.
Het ging om vijf kankercellijnen: hersens, nieren, eierstok en twee soort darmkankercellen. Ideaal bij het bestrijden van kanker is dat de gezonde cellen ongemoeid worden gelaten. “Het wordt interessant buiten het ‘basispakket’ aan essentiële genen om specifieke genen aan te pakken bij verschillende kankers en andere ziektes”, zegt onderzoekers Jason Moffat. Al zo’n 12 jaar zijn onderzoekers over de hele wereld bezig tot een complete lijst van de de menselijke genen te komen. Nog steeds is van lang niet elk gen duidelijk wat dat doet of hoe genen (kunnen) ontsporen en ziektes veroorzaken. Om daar achter te komen ga je heel dom te werk: schakel een gen uit en kijk wat er dan in de cel gebeurt.
Tot voor kort waren de instrumenten daar niet voor om dat snel en betrouwbaar te doen tot een paar jaar geleden de CRISPR/Cas9-methode werd ontwikkeld, waarmee heel precies genen zijn weg te knippen.
Het huidige onderzoek van de universiteit van Toronto en recente studies van Harvard en het MIT gaven aan dat een kleine 10% van onze genen wezenlijk zijn voor de overleving van de cel. De rest doet, kennelijk, subtieler werk. Alhoewel, als twee of meer van die niet-essentiële genen worden uitgeschakeld, of als de cellen ‘onder druk’ komen te staan, dan wordt dat verlies wel degelijk merkbaar.

Omdat verschillende kankers het gevolg zijn van verschillende mutaties, leunen ze voor hun overleving op verschillende pakketten overlevingsgenen. De onderzoekers vonden die essentiële genpakketten voor de verschillende kankers, elk ‘pakket’ zou gevoelig zijn voor andere medicijnen. Zoals vaker gesteld is kanker een verzamelnaam voor woekerziektes, die, naar het zich laat aanzien, niet met één medicijn zijn te bestrijden. Metformine, een medicijn voor suikerziekte, doodt hersenkankercellen en de kankercellen van een vorm van darmkanker, maar is tegen de andere bekeken kankercellen nutteloos. De antibiotica chlooramfenicol en linezolid zijn effectief bij de andere vorm van darmkanker, maar niet bij de andere vier bekeken kankercellijnen. Overigens zijn die middelen uitgeprobeerd  bij celkweken. Dat wil niet meteen zeggen dat ze ook effectief zijn in het lichaam, maar het is een begin is er (het zoveelste als het over kanker gaat?).

Bron: Science Daily