Lange tijd is gedacht dat hersencellen zich niet vernieuwen, maar helemaal waar bleek dat niet te zijn. Nu vind ik twee artikelen waarin  gemeld wordt op basis van onderzoek dat onder bepaalde omstandigheden er wel degelijk extra nieuwe cellen in de hersens ontstaan. Onderzoek bij muizen zou hebben geleerd dat door agressie nieuwe cellen in het brein ontstaan. Ander onderzoek zou hebben aangetoond dat er nieuwe cellen in de hersens ontstaan, in beide gevallen gaat het om de hippocampus, bij lichamelijke beweging. Bij die laatste experimenten ging het om ratten. We weten wat ons te doen staat om onze hersens fit te houden, althans een deel dat wordt geassocieerd met leren en het kortetermijngeheugen.

Een groep van Amerikaanse en Russische onderzoekers onderzochten de hersens van agressieve muizen. Nadat die een gevecht gewonnen hadden werden ze nog agressiever, maar het bleek ook dat er nieuwe cellen waren gevormd in de hippocampus. De hersencellen van muizen die mochten blijven vechten, ik neem even aan dat het hersenonderzoek voor die muizen dodelijk was, veranderden in activiteit. De onderzoekers waren niet alleen op zoek naar de neurale wortels van agressief gedrag maar ook (?) op zoek naar een relatie met autisme.

Voor de proeven werden twee mannetjesmuizen in een kooi geplaatst met een schot in het midden. Elke dag werd dat schot verwijderd. Al snel gaan de muizen dan vechten. Na drie vechtpartijen werd de winnaar bepaald. Vervolgens werden en nieuwe koppels gemaakt. Kennelijk ging dat spelletje zo’n drie weken door. Vervolgens werd in een groep het de winnaars onmogelijk gemaakt te vechten en in de andere mochten ze weer een potje bakkeleien (voorkomen werd wel dat de muizen elkaar al te zeer beschadigden). De onderzoekers keken niet alleen naar de gevolgen van al dat gedoe op de hersens, maar ook op het gedrag. Muizen die zich meteen naar het schot begeven waren de agressievelingen. De terughoudende mannetjes de ‘onderhonden’. Vreemd genoeg werden de agressievelingen na een overwinning terughoudender. De agressievelingen werden ook agressiever als ze een tijdje niet hadden kunnen knokken. Dat lijkt me lastig te combineren.
De  onderzoekers denken nu drie hypotheses te hebben bevestigd. Ons gedrag heeft invloed op de functie van de hersens en kan een langetermijneffect hebben. Zoals gezegd is lang gedacht dat in de hersens geen nieuwe cellen konden worden  aangemaakt, maar dat is (dus) niet waar (volgens mij was dat al lang aangetoond). Het derde punt dat de onderzoekers nu bewezen achten is dat om langetermijnveranderingen op celniveau in gang te zetten, de cellen bepaalde genen moeten activeren en andere onderdrukken.

Het onderzoek is dus nogal verwarrend. Hoe komt het dat winnaars voorzichtiger worden en toch agressiever? Zou het kunnen zijn dat ook angsten het aantal neuronen vergroten? Meer onderzoek is nodig (gelukkig maar, voor de onderzoekers).
De onderzoekers bekeken ook de activiteit van de cellen in de amygdala of amandelkern, een deel van de hersens dat in verband wordt gebracht met emoties (en daar komt, eindelijk, autisme om de hoek). De activiteit in dat deel van de hersens werd minder bij de agressieve muizen. Toegenomen angst, herhaald gedrag, problemen om met anderen te communiceren werden waargenomen bij de muizen in de experimenten en die gedragingen zijn typische symptomen van wat autisme is genoemd.

Beweging

Het andere, Finse onderzoek klinkt wat vriendelijker: lichamelijke oefening, zoals hardlopen, zou het aantal cellen in de hippocampus kunnen vergroten. Het bleek dat ratten die, vrijwillig, lange afstanden lopen op een looprad en die ook genetisch vatbaarder waren voor de nieuwvorming van hersencellen (dat schijnt ook een punt te zijn), het best scoorden. In vergelijking met niet actieve ratten maakten de hardlopende ratten twee tot drie keer meer nieuwe cellen aan in de hippocampus. Intensieve intervaltraining of weerstandstraining hadden niet datzelfde effect. Rennen is goed voor het leren (wellicht). Mag voetballen ook?

 Bronnen: Science Daily, Alpha Galileo