Eigenlijk zou je Franklin Delano Roosevelt, president van de VS, een sociaaldemocratische president kunnen noemen (afb: Wiki Commons)

Al jaren heb ik me afgevraagd waarom de Verenigde Staten zo’n vreemd, armoedig partijenstelsel heeft. Er bestaan daar maar twee partijen die er toe doen en die ideologisch een veelheid aan stromingen herbergen. Er is geen PvdA, geen liberale of communistische partij, terwijl een groot deel van de Amerikanen toch uit Europa stamt. In Canada maar ook elders op het continent ligt dat anders. In Amerika klapte de socialistische beweging in de VS in elkaar, doordat president Franklin Roosevelt de grote crisis menselijker wist op te lossen en die is die klap nooit oven gekomen. In Canada resulteerde de benadering van de crisis door de regerende partijen in de geboorte van een sociaal-democratische partij (nu NDP).

In allerlei andere democratische landen zou presidentkandidaat-kandidaat Bernie Sanders (Democraten) lid zijn geweest van een PvdA-achtige partij, maar niet in de VS. Daar bestaan maar twee partijen die er toe doen: de Democraten en de Republikeinen. De socioloog Barry Eidlin van de McGill-universiteit heeft de vreemde situatie willen verklaren door de politieke geschiedenis in  de VS te vergelijken met die in Canada, in vele opzichten gelijkend op Amerika. Eidlin: “Amerika heeft geen socialistische partij. De heersende mening is dat Amerika die niet heeft omdat de politieke cultuur vijandig zou staan tegenover het socialisme en het kiessysteem buitengewoon onvriendelijk zou zijn tegenover derde partijen.”
Hij analyseerde de kiesgegevens van beide landen van de laatste 142 jaar en moest constateren dat het politieke klimaat en het kiesstelsel in eerste instantie niet ongunstig waren voor een arbeiderspartij. “Tot de jaren ’30 was er een behoorlijke achterban voor socialistische partijen in beide landen.” Die steun verdween in de VS in die jaren, maar niet in Canada. Waarom dat was? Eidlin denkt dat dat een gevolg is de verschillende aanpak in beide landen van de crisis in die jaren. In de VS deed Franklin Roosevelt er veel aan om de gevolgen van de crisis voor de gewone bevolking zo veel mogelijk te verzachten en kwam hij met een herstelprogramma (New Deal). Daardoor zou de arbeidspartij in elkaar zijn geklapt. In Canada reageerden de partijen met een combinatie van onderdrukking en wegkijken. Dat bood ruimte aan de Cooperative Commonwealth Federation, de CCF, een voorloper van de Nieuwe Democratische partij, een sociaaldemocratische partij die in 2015 landelijk bijna 20% van de stemmen haalden (in 2011 zelfs ruim 30%).
“Opmerkelijk is de paradoxale rol die regerende partijen in beide landen spelen. In de VS zijn de Democraten gevoeliger voor wensen van boeren en arbeiders, waardoor ze op de langere duur een progressief beleid voerden. Tegelijkertijd werkten de pogingen van de Canadese conservatieven en liberalen protesten van boeren en arbeiders te onderdrukken averechts, waardoor we nu relatief gezien in Canada een een progressiever klimaat hebben.”

Tijdens de grote crisis van de jaren 30 speelden intellectuelen in de VS een andere rol dan in Canada. Eidlin:”In de VS steunde Roosevelt op de intellectuelen, die de New Deal hielpen ontwikkelen. In Canada was er bij de regerende partijen geen plaats voor zulke ideeën en dus vormden de intellectuelen, vooral die van McGill en de universiteit van Toronto, de bond voor sociale herstructurering, die de intellectuele basis vormde voor de CCF.” Kortom: Roosevelt is ‘schuld’ aan die simplistische tweedeling in de VS (met als mogelijke volgende uitkomst dat een gek als Trump president wordt).

Bron: EurekAlert