Het digitaal afgerolde manuscript. Rechts de verbrande rol. Ter vergelijking een dollarmunt van 1 cent (afb: Brent Seales)
Het zijn thorarollen met Hebreeuwse religieuze teksten, de rollen van En-Gedi (de vindplaats) die dateren uit de tweede of derde eeuw na Christus. Zijn waren helaas toen ze in 1970 werden gevonden al verbrand. Nu is het met behulp van computertomografie (ct) en een hoop algoritmes gelukt de rollen te lezen, zonder ze te hoeven ontrollen.
De rollen werden ontdekt in 1970 bij opgravingen in het Israëlische En-Gedi. Vorig jaar werd al verklapt door het Israëlische ministerie van oudheden dat het was gelukt delen van de volledig verkoolde rollen te lezen. Nu vertellen de Amerikaanse en Israëlische onderzoekers hoe ze dat gelukt is.
Lang werden de rollen als verloren beschouwd. De rollen uit de synagoge van En-Gedi zouden bij het minste of geringste verkrummelen. Daarom zijn ze ook decennialang achter gesloten deuren bewaard. Nu is met behulp van computertomografie en algoritmen het manuscript leesbaar gemaakt. Daarbij is het een geluk dat het perkament (dierenhuid) er voor de tomograaf er anders uit ziet dan de metaalhoudende inkt. Eerst moet bepaald worden wat waar staat, vervolgens moeten de teksten worden onderscheiden en rechtgetrokken, die vervolgens achter elkaar worden gezet.
Dode Zeerollen
Voor zover de onderzoekers de rollen hebben kunnen ontcijferen gaat het om een passage uit het derde boek van Mozes. Dat klinkt vreemd, maar zelfs bekende teksten kunnen interessant zijn voor onderzoekers. De rollen van En-Gedi zijn jonger dan de befaamde Dode Zee-rollen, maar hun ouderdom is toch zeer respectabel. Met deze verschillende bronnen kan worden bekeken hoe de bijbelse teksten zich in de loop der eeuwen hebben ontwikkeld.
De Franse onderzoeker Emmanuel Brun was zeer aangedaan door de bekendmaking. Het was hem met een speciale vorm van computertomografie bij de Europese synchrotronfaciliteit in Grenoble gelukt enkele letters zichtbaar te maken in een oude tekstrol. Hij wil met onderzoeker William Brent Seales, een van de wetenschappers die een belangrijke bijdrage heeft geleverd met zijn algoritmes, nu vooruitgang proberen te boeken bij de volledige ontcijfering van de rol uit de Romeinse stad Herculaneum. Het probleem is alleen dat het contrast tussen de niet-metallische inkt en het perkament veel geringer is dan bij de Israëlische schriftrollen.
Bron: Neuer Zürcher Zeitung