De polaire vortex half november 2013 (afb: Wiki Commons)

Klimaatver-andering door verhoogde concentraties broeikasgassen betekent over het geheel genomen een aardopwarming, maar de locale effecten kunnen erg verschillen. Er zijn onderzoekers die beweren dat de winters in delen van Europa en Azië kouder kunnen worden. Het verdwijnen van het zeeijs op de Noordpool zorgt er voor dat een blokkerende luchtstroming, de polaire vortex, zwakker wordt. In de nawinter verplaatst die luchtstroming zich steeds meer naar het zuiden en oosten en brengt daarmee vooral in Eurazië koudere nawinters, is het idee.
De polaire vortex is een ringvormige luchtstroming in de hogere luchtlagen. Uit onderzoek blijkt dat die de laatste dertig jaar duidelijk is afgenomen. “Daardoor is de waarschijnlijkheid groter geworden dat de koude lucht van de Noordpool tot in de gematigde breedten doordringt”, zegt onderzoeker Wenshou Tian van de Lanzhou-universiteit (China) en van de universiteit van Leeds (GB). Dat effect leidde bijvoorbeeld in februari 2012 tot een koudegolf in grote delen van Europa en Midden-Azië.
De opwarming van de Noordpool heeft nog andere gevolgen, denken de onderzoekers. De vraag die ze wilden beantwoorden was of die koudestroom in Eurazië sterker zou zijn dan in Noord-Amerika. Ze denken dat de polaire vortex niet alleen verzwakt is, maar ook verschuift. Ze probeerden dat aan te tonen aan de hand van weergegevens en klimaatmodellen.

Verschoven

En inderdaad, de vortex was naar het oosten en zuiden ‘gewandeld’, weg van Noord-Amerika, niet alleen de randen van de vortex, maar ook het centrum. Die verschuiving is sterkst in februari, vandaar die koude nawinters die de onderzoekers in Eurazië verwachten. De ontwikkelingen in december en januari zijn niet zo eenduidig, zodat voor die maanden moeilijker temperatuurvoorspellingen zijn te doen.
Het bleek uit wat te stoeien met rekenmodellen dat als de zeeijsdikte in het Russische Noordpoolgebied afneemt, de polaire vortex verder naar Eurazië opschuift. Daaraan draagt vooral het verdwijnen van het ijs in de Barentszzee in winter en herfst bij.

Voor Siberië en Midden-Azië en waarschijnlijk in mindere mate voor Europa betekent dat dat de opwarming van de Noordpool zal leiden tot koudere nawinters. Wat er gebeurt als het Noordpoolijs helemaal verdwijnt zal nog onderzocht moeten worden. Ik doe een gok: dan vliegt de gemiddelde temperatuur in Eurazië onevenredig snel omhoog en wordt Nederland een subtropisch land met hoge dijken…

Bron: bdw