De gletsjers in Groenland zijn zich aan het terugtrekken (afb: NDISC)
Het is een warme winter op de Noordpool. Gerekend naar de gemiddelde temperaturen tussen 1979 en 2000 is het op het ogenblik op de Noordpool 30 graden te warm. Bij het Noorse waarnemingsstation Ny-Ålesund op Spitsbergen regent het. Het is er 2 graden boven nul. Het station ligt 1000 km van de Noordpool. In Parijs, 3000 km zuidelijker, is het op dat moment net zo koud/warm, in Hamburg en Berlijn kouder. Er lijkt iets helemaal mis te zijn met de temperaturen op de Noordpool.
In delen van het Noordpoolgebied, zoals Spitsbergen, Groenland en een deel van Rusland heerst een ‘hittegolf’. Dat is de derde in een paar weken tijd. In december lagen de temperaturen op de Noordpool zelfs boven nul. Of het er nu weer van komt is niet duidelijk, maar onmogelijk is het niet.
“We zien steeds vaker lagedrukgebieden die tot Spitsbergen doordringen”, zegt poolonderzoekster Marion Maturilli van het Alfred Wegner-instituut (AWI) in Potsdam (D). Zij is verantwoordelijk voor de metingen op het Frans/Duitse station op Spitsbergen. “In december was het weer extreem en nu weer in februari.”
Dagelijks meten de onderzoekers daar op 79 graden noorderbreedte wind, temperatuur en luchtvochtigheid, ook op grotere hoogten. Steeds vaker zien ze rare dingen. Zo viel in november bij een storm meer neerslag dan normaal in een kwartaal, maar het zijn geen incidenten. Alles zou op een ontwikkeling wijzen. Vooral in de winter zijn de temperaturen langdurig boven het gemiddelde, niet alleen op de grond, maar ook op hoogtes tot aan de rand van de troposfeer (10 km).
Het is steeds hetzelfde weermechanisme dat die omstandigheid veroorzaakt. Zo ook nu: steeds maar weer trekken intensieve lagedrukgebieden van de Noord-Atlantica naar het noorden. Die brengen relatief warme en vochtige lucht in de atmosfeer boven de Noordpool. De Noordpool zweet. Dat leidde volgens AWI-metingen donderdag bij meetpunten op 85 en 88 graden noorderbreedte tot temperaturen tussen de 0 en 6 graden.
Krimpende ijslaag
Bij dit alles speelt de al jaren krimpende ijslaag op de Noordpool waarschijnlijk een rol. Volgens het Amerikaanse sneeuw- en ijsmeetcentrum NSIDC was die omvang in januari sedert de eerste metingen in 1979 nog niet eerder zo laag: 260 000 km2 minder dan het vorige laagterecord in januari 2016.
Waar geen ijs is komt, verhoudingsgewijs, warm water, dat de lucht verwarmd. Daardoor verandert het temperatuurverloop tussen de hogere breedtes en en de zuidelijker gebieden. Dat verandert dan weer de windcirculatie: in Europa worden de westenwinden zwakker, die normaal gesproken de Siberische kou op afstand houden. Warme winters op de Noordpool leiden tot koudere winters in Midden- en West-Europa, is het verhaal. Terwijl je op Spitsbergen eerder een paraplu dan een sneeuwschuiver nodig hebt worden er in Groot-Brittannië kouwaarschuwingen gegeven.
Bron: der Spiegel