Een proefveld voor biologische landbouw
De landbouw die we heden ten dage bedrijven is allesbehalve duurzaam. Er is een alternatief: biologische landbouw. Hoe duurzaam is die biologische landbouw zelf eigenlijk? In een aantal sectoren is biologische landbouw verre te verkiezen, zo stellen onderzoekers, maar niet op alle terreinen. Dat hangt of van regio en omstandigheden. Minder vlees eten en minder voedsel weggooien, scheelt ook al een slok op een borrel
Bestrijdingsmiddelen in water, bodem en voedsel, monoculturen en opbrengst tot elke prijs zijn zo wat negatieve punten van de traditionele landbouw. De mens moet eten en er komen er steeds meer. We zullen alles op alles moeten zetten op die groeiende mensheid te voeden. “Als duurzame oplossing voor dat probleem wordt vaak de ecologische landbouw genoemd”, zegt onderzoeksteer Verena Seufert van de universiteit van Brits Columbia (Can). De vraag is of dat klopt.
Biologische landbouw is in Europa en Noord-Amerika de snelst groeiende sector in de voedingsketen, maar beslaat nog maar 2% van het landbouwareaal. Menigeen is skeptisch over de vraag of biolandbouw alle mondjes wel zal kunnen voeden. Seufert: “Sommigen zien biologische landbouw als achterhaalde en geromantiseerde vorm van landbouw, die tot ineenstorting van het voedselsysteem en honger zou leiden als we ons daarop zouden verlaten.”
Om uit te zoeken wat daarvan waar is verzamelde Seufert met haar collega Navin Ramankutty alles wat er bekend is op dit terrein van biolandbouw. Na analyse van de cijfertjes onderscheidden ze zeventien kriteria. Dan hebben we het over zaken als opbrengst, invloed op de soortenrijkdom/-armoede, klimaat, bodemkwaliteit en de invloed daarvan op de gezondheid en het welzijn van boeren en verbruikers. Ook bekeken ze de verschillen tussen de diverse regio’s.
Niet dé oplossing
De onderzoekers kwamen tot de slotsom dat de ecologische landbouw niet dé oplossing is. Weliswaar heeft die landbouwvorm duidelijke voordelen tegenover de traditionele, hedendaagse landbouw, maar daar staan nadelen tegenover en onbeantwoorde vragen. De biologische landbouw scoort op het punt van soortenrijkdom/-armoede en bodem- en waterkwaliteit. Bovendien veroorzaakt die minder erosie en kan ecologisch bewerkte grond meer water en koolstof bevatten (goed tegen aardopwarming). Ook de gezondheid van de boer vaart er wel bij.
Op andere terreinen zijn de voordelen van biologisch boven traditionele landbouw minder duidelijk of is nadelig. Zo is de oogst minder groot (5 tot zelfs 40%). Dat betekent dan om dezelfde opbrengst te krijgen er meer land gebruikt moet worden. Dat zou ten koste van de natuur (kunnen) gaan. Zelfs als de biologische akkers meer soorten toelaten, zou de natuur de pineut kunnen worden.
Dat probleem zou zijn op te lossen als de productiviteit omhoog gaat door, bijvoorbeeld, de ontwikkeling van nieuwe planten. Seufert: “Er zijn schattingen dat 95% van de biologisch geteelde gewassen oorspronkelijk zijn geoptimaliseerd voor de conventionele landbouw. Die doen het in de biolandbouw vaak niet zo goed.”
Volgens de onderzoekers is er geen diepzwart of helder wit in de keus tussen conventionele en biologische landbouw, maar een serie grijstinten. Seufert: “Kosten en baten hangen sterk af van de omstandigheden.” De ecologische landbouw is een manier tot een duurzamere voedselketen, maar niet de enig zaligmakende. “Andere veranderingen in ons voedselsysteem, zoals het vermijden van afval en minder vlees eten, zouden zelfs grotere voordelen op kunnen leveren. We zullen in beide vormen tot betere prestaties moeten komen.”
Bron: bdw