MIT-onderzoeker Alessandro Bonatti (afb: Alessandro Bonatti)
Biowetenschappers waarvan artikelen zijn teruggetrokken ondervinden daar aanzienlijke hinder van. Ze worden met hun overig werk 10% minder vaak geciteerd dan in dit opzicht ‘schone’ onderzoekers, zo becijferden medewerkers van het MIT in Cambridge (VS). Persoonlijk vind ik dat wel meevallen, want bij het terugtrekken van artikelen wordt toch vaak aan gesjoemel gedacht, al hoeft dat niet per se de reden van terugtrekking zijn. Ik waag hier de stelling te poneren dat iets soortgelijksook speelt bij andere disciplines.
De MIT-onderzoekers bekeken honderden gevallen van terugtrekking over een periode van dertig jaar (van 1977 tot 2007). Ze bekeken de geschiedenis van teruggetrokken en niet teruggetrokken artikelen (ruim 23 000) van 376 auteurs met teruggetrokken artikelen en vergeleken die met het wedervaren van de ruim 46 000 artikelen van 759 auteurs zonder teruggetrokken artikelen, de controlegroep.
“We vroegen ons af of terugtrekkingen bij andere onderzoekers een soort besmettingsmechanisme in werking zou stellen, waarbij de ‘miskende’ auteur wordt gestraft en genegeerd om dat hij/zij oneerlijk is geweest of gewoon slecht werk heeft afgeleverd”, zegt MIT-onderzoeker Alessandro Bonatti. “Ër is inderdaad zo’n mechanisme en dat doet zich voor op het vlak van de citeringen.” Als er duidelijk sprake is van wetenschappelijk wangedrag, dan hebben goed aangeschreven onderzoekers daar zelfs meer last van dan de wat mindere goden: een daling van 20% in het aantal citeringen van het niet teruggetrokken werk.
De onderzoekers stellen dat er steeds meer aandacht is voor wat wetenschappelijk wangedrag wordt genoemd (fraude, slecht werk enz.). Het vooraf beoordelen van artikelen door vakgenoten (‘peerreview’) zou niet het beste systeem zijn om fraude te voorkomen/tegen te gaan, maar dat systeem zou onderzoekers wel ruimte geven om hun waardering voor het werk van vakgenoten bij te stellen. Ik denk dat een deel van het probleem ligt bij de grote druk die onderzoekers ondervinden om toch maar vooral te publiceren. Bovendien zijn veel van die teruggetrokken artikelen in een eerdere fasen door de mazen van de beoordeling vooraf geglipt.
De onderzoekers hebben geprobeerd de gevallen zo vergelijkbaar mogelijk te maken, door vooral te kijken naar onderzoekers die in eenzelfde tijdschrift hadden gepubliceerd, over soortgelijke onderwerpen. Daardoor konden er ook stevige uitspraken worden gedaan over de berekende veranderingen in citatiefrequentie, stellen ze. Daarnaast hielden ze er rekening mee dat het aantal citeringen na een bepaalde tijd daalt. Dat is normaal. Dus die geconstateerde daling van 10% zou dan ook een reële daling zijn en niet een ‘geconstrueerde’.
Bonatti: “Als je in de tijd kijkt naar het aantal keren dat die artikelen gepubliceerd worden, dan zie je niks bijzonders totdat een artikel wordt teruggetrokken. Dat is precies waar het om gaat. Dat heeft niks te maken met het feit dat de artikelen oud zijn en nieuwere de voorkeur krijgen.”
Diepere val
Hij stelt dat de bevindingen overeenkomen met het ‘leerverhaal’: “De wetenschappelijke gemeenschap reageert op nieuwe informatie, hier de teruggtrekking van een artikel, door zijn waardering voor werk van bepaalde onderzoekers daaraan aan te passen.(…) Als je kijkt naar gevallen van duidelijk wangedrag, dan ga je voor de bijl en dan maakt het niet uit hoe beroemd je bent. De groten vallen zelfs dieper omdat ze op een hoger plateau staan.”
Het onderzoek borduurt voort op het werk van Azoulay en Krieger, die in 2014 samen met twee andere onderzoekers een artikel publiceerden waarin ze een daling van 6% in citaties becijferden. De huidige studie komt dus (wat) hoger uit.
De MIT-geleerden erkennen dat er nog wel wat onzekerheden kleven aan hun onderzoek. Zo vertellen veel wetenschappelijke tijdschriften vaak niet waarom een artikel is teruggetrokken. Zo’n terugtrekking slaat tenslotte natuurlijk ook terug op het tijdschrift zelf: hun beoordelingssysteem heeft gefaald. Bovendien is het natuurlijk goed mogelijk dat nog heel wat werk dat objectief gezien voor terugtrekking in aanmerking zou komen, niet ook daadwerkelijk is teruggetrokken (een raar woord als je dat vaak gebruikt). Nader onderzoek is nodig om dat uit te zoeken (, denk ik dan).
Bron: Science Daily