De Nobelprijswinnaars natuurkunde 2024 (afb: Nobelprijscomité)
De Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen heeft de Nobelprijs voor de Natuurkunde 2024 toegekend aan twee vroege onderzoekers van kunstmatige intelligentie John Hopfield (1933) van de Princetonuniversiteit en Geoffrey Hinton (1947) van universiteit van Toronto “voor fundamentele ontdekkingen en uitvindingen die leersystemen met kunstmatige neurale netwerken mogelijk maken”. Lees verder
Embryonaal weefsel van een zebravisje. Het bruine magneetbolletje wordt voor krachtmetingen gebruikt (afb: Otger Campàs et al.)
Zwaartekrachtgolven als gevolg instorting van een vervormingsaandrijving er uit kunnen zien volgens een ki-systeem (afb: Kathy Clough/QM-universiteit)
Het hoogteverschil tussen Garching (MPQ) en Braunschweig (PBT) is 400 m (afb: PBT/MPQ/Physical Review Applied)
Albert Einstein had het al voorspeld: de tijd op een berg verloopt sneller dan in een dal. Onderzoekers in Duitsland hebben dat fenomeen nu eens op twee verschillende plaatsen (grofweg München en Braunschweig) gemeten, zo’n 457 km van elkaar, waarbij ze twee strontiumatoomklokken gebruikten. Aan de hand van het gemeten, minuscule tijdsverschil (1 s in eenmiljoen jaar) tussen de twee klokken, berekenden ze het hoogteverschil. De onderzoekers zaten er maar een paar decimeter naast. Lees verder
Muizenembryo. De chromosomen en celmembranen zijn zichtbaar gemaakt voor de microscoop met behulp van lichtgevende eiwitten (afb: PNAS)
Op de een of andere manieren ontwikkelen zich in een embryo op verschillende plaatsen ander cellen (en dus weefsels) in een sublieme vorm van zelforganisatie. David Brückner en Gašper Tkačik van het Instituut voor Wetenschap en Technologie Oostenrijk (ISTA) hebben nu een wiskundige aanpak ontwikkeld waarmee ze dit proces kunnen doorgronden en de optimale parameters ervan kunnen voorspellen. Lees verder
Skyrmionen in een ‘spoor’ (afb: Bruno Bourgeois en Olivier Bouille)
Spintronica en skyrmionen houden een belofte in van snellere computers die veel minder energie vergen (een factor 1000 minder, verwachten onderzoekers), niet in de laatste plaats doordat die magnetische nanobolletjes (skyrmionen) zowel kunnen dienen als geheugenelement dat ook zijn te gebruiken voor de verwerking van gegevens. Lees verder
Een ontziltingsinstallatie (afb: WikiMedia Commons)
Onder bepaalde omstandigheden zou licht water verdampen zonder dat daar extra warmte aan te pas komt. Op zich lijkt mij (=leek as) dat niet zo verwonderlijk, want licht is een vorm van energie, maar ik (=as) geef toe dat het vreemd klinkt. Lees verder
Lab van Fausti (afb: univ. v. Triëst)
Onderzoekers uit Duitsland, Slovenië en Italië hebben aangetoond dat een stroomgeleidend materiaal, tantaalsulfide, onder invloed van licht zich ontpopt als isolator. Dat proces is omkeerbaar. Dat biedt mogelijkheden op tal van terreinen zoals energieopslag en kwantumrekenen, stelt het persbericht. Lees verder
Ranga Dias (afb: universiteit van Rochester)
Ranga Dias heeft vrij recent in een paar artikelen gemeld dat hij met collega’s materialen heeft gevonden die bij kamertemperatuur supergeleidend zijn. Nou waren dat niet heel praktische vindingen aangezien de hoeveelheden minimaal waren en de druk nogal hoog moest zijn. Die artikelen oogstten een hoop kritiek en het imago van de onderzoeker raakte nogal besmeurd. Nu lijkt het befaamde Physical Review Letters een artikel mede van Dias te hebben teruggetrokken. Dat ging niet over supergeleiding, maar die terugtrekking is allesbehalve goed voor zijn toch al ondermijnde reputatie. Lees verder
Het Fermilab (afb: Fermilab)
Tot nu toe gaat de wetenschap ervan uit dat er vier natuurkrachten zijn: de elektro-magnetische kracht, de sterke en zwakke kernkracht en de zwaartekracht en de zwaartekracht. De eerste drie worden verklaard (??;as) door het standaardmodel van deeltjesfysica. Al jaren zijn theoretisch natuurkundigen op zoek naar een model waar ook de zwaartekracht in past, de theorie van alles, maar dat wil maar niet vlotten. Nu lijkt het er op dat die unificatiepogingen nog lastiger zullen worden. Wellicht is en nog een vijfde fundamentele natuurkracht. Muonen bleken onverklaarbaar te waggelen (lijkt niet beschikbaar). Lees verder