Natuurkunde, heb ik gedurende mijn leraarschap (dat maar een jaar duurde) wel gemerkt, is nog wel uit te leggen, maar scheikunde is voor de gemiddelde mens abracadabra. Meester gaan we bommen maken, stelden mijn (Haagse) leerlingen voor als we practicum hadden. Dat was hun enige beeld van scheikunde. Een moeilijk en gevaarlijk vak.
Dat zie je af aan de aankondiging van de Nobelprijswinnaars natuurkunde en scheikunde in de kranten. Twee ‘Nederlandse’ Russen, Andre Geim en zijn Russische collega Konstantin Novoselo (de Engelsen noemen hen Engels), hebben de Nobelprijs voor natuurkunde gewonnen met een onderzoek naar grafeen. Een nieuwe verschijningsvorm van koolstof (naast diamant, de fullerenen en grafiet), zo legden de kranten uit. Dat nieuwe materiaal belooft veel: sterke materialen, nieuwe elektronica e.d. Met de scheikundeprijs voor de Amerikaan Richard Heck en de, van oorsprong, Japanners Eiichi Negishi en Akira Suzuki hadden de kranten het een stuk moeilijker. Veel verder dan dat de drie iets gedaan hadden met het metaal palladium om ingewikkelde koolstofverbindingen te maken kwamen ook de ‘betere’ kranten niet. Wat ook opvallend is bij deze twee Nobelprijzen is de tijd die er tussen onderzoek en erkenning ligt. Bij scheikunde is dat een dikke veertig jaar, bij natuurkunde zo’n zes jaar nadat Andre Geim met behulp van plakband en potlood grafeen had gemaakt. Dat komt een beetje in de buurt van wat Alfred Nobel ooit bedacht heeft: recente ontwikkelingen bekronen waarmee de mensheid vooruit komt (of die beloven dat…). Wat je uit dat tijdsverschil moet afleiden weet ik niet, maar het kan zijn dat scheikunde gewoon te moeilijk is voor de simpelen van geest. Dus wacht de Nobelcommissie gewoon even en kijkt wat die scheikundigen er zelf mee doen, onder het motto: als het niet gebruikt wordt is. Dat duurt (dus) even…..

Ik ben geen deeltjesvolger, maar ik wist wel dat de de Grote HadronBotser van CERN in Zwitserland wat probleempjes had met de apparatuur. Die schijnen te zijn opgelost en we kunnen er weer lustig op los botsen daar onder de Alpen. PhysicsWorld onthulde echter onlangs in een jaaroverzicht van bizarre voorvallen, dat ook een stuk stokbrood de hele peperdure machinerie kan lamleggen. In november schijnt een vogel of een vliegtuigpassagier (?) een stuk stuk brood te hebben laten vallen, zo was de eerste speculatie. Dat kwam precies op een ‘reel’ (een koperstaaf om de warmte af te voeren) terecht. Daardoor ontstond er kortsluiting in het koelsysteem, een van de acht die nodig zijn om de Grote Botser op 1,9 K te houden. Nadat het stuk brood verwijderd was koelde het systeem weer af tot 2,4 K.
Een woordvoerder van CERN ontkende later dat een vogel de boosdoener zou kunnen zijn geweest, maar er werden wel degelijk veren en brood op de ‘plaats delict’ gevonden. Het mysterie duurt voort, aldus PhysicsWorld.
Overigens had John Oliver aan de hand van de Amerikaanse Hadron-vrezer Walter Wagner in het programma The Daily Show van 30 april 2009 al aangetoond dat de Grote HadronBotser met een kans van 50% de wereld kan vernietigen. Briljante kansberekening van Walter.