Stamcellen van een klauwkikkerfoetus (A) worden behandeld (B) en vormen vervolgens ‘Pac-~Mannetjes’ (C) waarna ze zichzelf spontaan repliceren (blauwe pijltjes)(afb: Michael Levin et al./ PNAS)
Een cel leeft of is dood, toch? Peter Noble van de universiteit van Alabama en Alex Pozhitkov van het Beckmaninstituut (?) stellen dat er in een meercellig organisme nog een derde toestand zou zijn en die niet-dode cellen zouden weer nieuwe weefsels kunnen vormen. Lees verder
Signaallipiden zorgen voor de omschakeling van de functie van lysosomen. In de hongertoestand breken ze eiwitten af (afb: Volker Haucke et. al/Cell)
Lyso wat?, zullen velen onder ons vragen. Nooit van gehoord. Lysosomen zijn celorgaantjes waar de rommel in een cel wordt opgeruimd (en hergebruikt). Ze hebben een rol in de groei en deling van een cel, maar houden ook in de gaten of er voldoende voedsel aanwezig is. Het blijkt dat afhankelijk van de aan- of afwezigheid van voedingsstoffen die lysosomen kunnen worden omgevormd tot ‘voedselvoorzieners’. Daarbij fungeert een signaallipide als schakelaar tussen beide in feite tegengestelde functies. Mogelijk dat het functioneren van die opruimers/voedselvoorzieners een rol spelen in bepaalde hersenziektes zoals Alzheimer, speculeren de onderzoekers. Lees verder
Optische grijpers/knijpers/houders werken als een soort vingers (afb: univ. van Freiburg)
Handen zijn prima geschikt om voorwerpen te manipuleren, maar worden naarmate een voorwerp kleiner wordt steeds ohandiger. Als we het over micrometers (duizendste mm’s) hebben kunnen handen weinig meer betekenen. Wat doe je als je een paar cellen onder een microscoop hebt en die wil je van alle kanten bekijken? Gebruik dan ‘grijpers’ van laserlicht, bedachten onderzoekers rond Alexander Rohrbach van de Albert Ludwigsuniversiteit in Freiburg (D). In principe zou het mogelijk zijn. Lees verder
Een inversiemicroscoop met een kristalscherm
Adam Lynch, promovendus aan de Brunell-universiteit in Londen, ontdekte dat je met drie groedkope usb-microscopen en wat nieuwe programmatuur het werk kon doen wat normaal gedaan wordt door een zogeheten inversiemicroscoop, die al gauw vele malen duurder is. Bij inversie-microscopen zit de lichtbron niet onder maar boven het monster. Inversiefluore-scentiemicroscopen worden gebruikt om, onder meer, levende cellen te bestuderen. Lynch ontdekte als je die usb-microscopen omdraaide, ze op de een af andere manier in serie plaatste een beeld krijgt waarvoor hij normaal de dure inversiemicroscoop zou moeten gebruiken. Lynch was geïnteresseerd in de bewegelijkheid van cellen van het afweersysteem. Hij wilde bekijken hoe die cellen bij slakken reageren op vervuiling. Lees verder
De kleine nanodeeltjes hechten zich via antilichamen aan de verdachte cel (blauw), waarna de externe sensor de verandering in het magneetveld constateert (derde plaatje) (afb: Google)
Hoe is het zo gekomen? Google begon nog maar zo’n 15 jaar geleden als zoekmachine, maar dringt zich zo langzamerhand in steeds meer hoeken en gaten van ons dagelijkse leven. Android, Googles besturingssysteem voor slimtels, is een succes en sinds een aantal jaren blijkt de zoekreus ook belangstelling te hebben voor de gezondheidskant van ons leven. Het moet allemaal een relatie hebben (tele)communicatie en het wereldwijde web en dat heeft de diagnosepil. Die ‘pil’, of eigenlijk zijn het piepkleine magneetdeeltjes bedekt met antilichamen, gaat in jouw bloedbaan op zoek naar kwaadaardige cellen en slaat dan alarm. Dat is tenminste de bedoeling. De ontwikkeling is overigens nog in een vroeg stadium. Lees verder
De röntgenbundel wordt met röntgenspiegel gericht op het monsterplaatje (linksboven uitvergroot) met de al of niet dode cellen. (afb: Physical Review Letters)
Onderzoekers in het Duitse Göttingen hebben bij de PETRA III-röntgenlijn van de onderzoeksfaciliteit DESY levende cellen bekeken met hoogenergetische (harde) röntgenstralen. De opnames laten zien dat er een duidelijk verschil is in de inwendige celstructuur tussen levende en dode cellen. Het beeld van cellen dat we hebben is van dode cellen, omdat levende zich niet laten betrappen met de technieken die wetenschappers hanteren zoals een elektronenmicroscoop. Volgens onderzoekster Sarah Köster van het instituut voor röntgenfysica van de universiteit van Göttingen kunnen nu voor het eerst met deze, volgens haar, nieuwe methode levende cellen in hun natuurlijke ‘biotoop’ geobserveerd worden . Lees verder