Platwormen blijken na onthoofding en de aangroei van een nieuwe kop hun herinneringen te hebben bewaard. (foto Tuft-universiteit)

Onthoofde platwormen behouden hun geheugen na te zijn onthoofd, zo blijkt uit een onderzoek van Michael Levin c.s. aan de Amerikaanse Tuft-universiteit. Platwormen hebben een enorm regeneratievermogen. Daar maakten de onderzoekers ‘misbruik’ van bij hun proefnemingen. Uit een heel klein stukje worm (1/280ste deel) blijkt weer een volledige worm te kunnen groeien. Dat komt doordat de worm voor een belangrijk deel (20%) uit pluripotente stamcellen bestaat (cellen die nog allerlei typen cellen kunnen worden). Daarnaast heeft de worm genoeg ‘geavanceerde’ functies om als voor de mens nuttig proefdier te kunnen fungeren. Zo heeft de worm een centraal zenuwstelsel compleet met synapsen (verbindingen tussen hersencellen) en zintuigen, zij het primitieve, voor het waarnemen van de omgeving zoals ogen en zintuigen om trillingen en elektrische en magnetische velden waar te nemen.
Probleem is natuurlijk hoe je zulke primitieve wezens iets leert. Platwormen houden niet van licht en ruimte. Ze zitten op zo’n petrischaalte dan ook het liefst op de randen. Het voedsel van de dieren, runderlever (platwormen zijn vleeseters), werd echter midden in het petrischaaltje in het volle licht opgediend. Na tien dagen hadden de wormen hun weerzin tegen licht en ruimte overwonnen. Vervolgens werden ze onthoofd waarbij een klein stukje van de hersens (minder dan 1 mm) aan het onthoofde lichaam achterbleef.
Na zo’n dag of veertien waren de wormen weer voorzien van een complete kop en werden ze weer aan licht en ruimte blootgesteld met eten midden in het petrischaaltje. Ze hadden niet meteen door wat ze moesten doen, maar na een korte ‘opfriscursus’ wisten ze het weer. Wormen die die opleiding niet hadden gehad, reageerden zoals platwormen doen (ze mijden licht en ruimte), maar ook die kunnen leren de ruimte en het licht te kiezen als daar het voedsel ligt, al duurt dat dan weer de volledige cursus.
De proef doet uiteraard tal van vragen rijzen. Hoe bewaart de worm zijn geheugen als ie een groot deel van zijn hersens kwijt raakt? Michael Levin: “Dat weten we ook niet. Het geheugen lijkt buiten de hersens bewaard te worden.” De onderzoekers hebben een theorie dat de opgeslagen ervaring op de een of andere manier aan de pluripotente stamcellen, waar uiteindelijke (ook) nieuwe hersencellen uit groeien, in de rest van het lichaam wordt overgedragen.” Het is net alsof de nieuwe hersenen gegevens overnemen van een duplicaat van de oude.
Zoals vaak in de wetenschap roepen resultaten van proeven vaak meer vragen op dan ze beantwoorden. Bijvoorbeeld de vraag wat er met het geheugen gebeurt als een lichaam een nieuw hoofd krijgt zoals een Italiaanse neuroloog onlangs voorstelde.

Bron: Futura-Sciences